Bydd cyllid newydd yn helpu gwyddonwyr ym Mhrifysgol Caerdydd i ymchwilio i’r ffordd roedd 1,000 o blanedau hysbys y tu allan i'n cysawd heulol wedi ymffurfio ac esblygu.
Mae Dr Bo Hou o’r Ysgol Ffiseg a Seryddiaeth wedi derbyn Dyfarniad Ymchwilydd Newydd uchel-ei-fri gan Gyngor Ymchwil y Gwyddorau Ffisegol a Pheirianneg (EPSRC) i ymchwilio i welliannau i synwyryddion delwedd feddal sy’n hanfodol erbyn hyn mewn sawl maes o’n bywydau bob dydd.
Mae Dr Angharad Jones, Ysgol y Biowyddorau, Dr Pete Barry o'r Ysgol Ffiseg a Seryddiaeth a Dr John Harvey, a fydd yn ymuno â'r Ysgol Mathemateg yn fuan, wedi ennill Cymrodoriaethau Arweinwyr y Dyfodol gan Ymchwil ac Arloesedd y DU (UKRI).
Yn yr Ysgol Ffiseg a Seryddiaeth, mae gallu ac effaith ei hymchwil wedi treblu bron iawn ers REF 2014.Cafodd yr Ysgol sgôr Cyfartaledd Pwynt Gradd (GPA) o 3.45 yn REF 2021, ac ystyriwyd 99% o'n cyflwyniad cyffredinol gyda'r gorau yn y byd neu'n rhagorol yn rhyngwladol.
Mae Dr Cosimo Inserra, sef Prif Ymchwilydd y tîm ar yr arolwg ePESSTO+, wedi nodi nifer o ffrwydradau serol, gan gynnwys y ddelwedd hon o uwchnofa math 2.
Mae ymchwilwyr yn awgrymu y gallai mathau posibl o fywyd fod yn cynhyrchu amonia a fyddai'n sbarduno cadwyn o ddigwyddiadau sy'n gwneud y cymylau'n fwy goddefadwy i fyw ynddynt.
Dywed gwyddonwyr y gallai’r darganfyddiad newydd syfrdanol hwn esbonio pam mae cynifer o sêr yn diflannu ar hyd nant lanw a bod hyn wedi bod yn ddirgelwch hyd yma.
Mae academyddion o'r Ysgol Ffiseg a Seryddiaeth yn cymryd rhan mewn prosiect telesgop gofod arloesol i ddeall mwy am blanedau y tu hwnt i'n cysawd heulol.
