Mae myfyrwyr ffisiotherapi yn eu blwyddyn olaf yn archwilio'r cysylltiad rhwng iechyd y blaned ac iechyd y cyhoedd.

A hithau’n seiliedig ar Nodau Datblygu Cynaliadwy y Cenhedloedd Unedig, mae cyfres o ddarlithoedd ac adnoddau’n annog myfyrwyr ffisiotherapi yn eu blwyddyn olaf i archwilio sut mae cysylltiad anorfod rhwng iechyd y blaned ag iechyd y cyhoedd. Mae'r sesiynau'n rhoi sylw i faterion fel cyfrifoldeb personol a bod yn fodel rôl, y rhwymedigaethau proffesiynol i ystyried effaith ymarfer clinigol ar yr amgylchedd a'r dylanwadau amgylcheddol ar iechyd y cyhoedd yn lleol, yn genedlaethol ac yn fyd-eang.

Caiff y myfyrwyr eu hannog hefyd i ystyried sut y gallant fod yn eiriolwyr dros gleifion/poblogaethau o ran gwella amgylcheddau lleol neu fyw mewn ffordd gynaliadwy er mwyn ehangu hygyrchedd a chynwysoldeb. Bydd y myfyrwyr yn cael eu hasesu wrth weithio mewn grwpiau i ddatblygu ymyriad iechyd cyhoeddus a chynllun busnes cysylltiedig sy’n canolbwyntio’n arbennig ar gynaliadwyedd.

O 2023 ymlaen, bydd y pynciau hyn yn cael eu gwreiddio ymhellach yn y rhaglenni MSc Ffisiotherapi ac MSc Therapi Galwedigaethol (cyn-cofrestru) newydd ac yn archwilio sut mae anghydraddoldeb cymdeithasol ac amgylcheddol yn effeithio ar ganlyniadau iechyd. Bydd prosiectau grŵp cydweithredol rhyngbroffesiynol yn ystyried NDCau o safbwynt iechyd cyhoeddus i gynnig atebion ac ymyriadau sy'n mynd i'r afael ag anghydraddoldeb gofal iechyd mewn ardaloedd lleol yng Nghymru. Mae’r Gymdeithas Ffisiotherapi Siartredig wedi gwneud prosiect grŵp rhyngbroffesiynol a chynaliadwyedd fel cysyniad craidd yn rhan o’r rhaglen.

Erbyn hyn, mae tair carfan o fyfyrwyr yn eu blwyddyn olaf wedi cael profiad o’r modiwl sy’n rhoi sylw i’r pwnc hwn, ac mae'r adborth wedi bod yn gadarnhaol. Dywedodd un myfyriwr: "Rwyf bob amser wedi credu ym mhŵer trawsnewidiol gwleidyddiaeth i ddylanwadu ar bolisi cyhoeddus, ac rwy'n obeithiol y byddaf yn cael y cyfle mewn ychydig flynyddoedd i gymryd rhan uniongyrchol yn y broses honno drwy fy ngwaith fel ffisiotherapydd cymwys." Dywedodd un arall: "Mae wir wedi fy ysgogi a’m hannog i wneud mwy gan fod cymaint o newidiadau y gellir eu gwneud i wella bywyd ac iechyd bob dydd yn sylweddol."

Pobl

Archwilio datrysiadau cyfrifiadura i amrywiaeth o faterion cynaliadwyedd.

Fel rhan o'u cwrs, rhoddir cyfle i fyfyrwyr yn ein Hysgol Cyfrifiadureg a Gwybodeg ddewis pwnc sy'n gysylltiedig â mater cymdeithasol ac archwilio ystod o atebion cyfrifiadurol i fynd i'r afael â'r mater o bosibl. Gan fod newid yn yr hinsawdd a chynaliadwyedd yn bryderon mawr i lawer o fyfyrwyr, mae'r modiwl hwn wedi denu llawer o gynigion gan fyfyrwyr i geisio mynd i'r afael â'r materion hyn.

Mae prosiectau wedi canolbwyntio ar bynciau gan gynnwys plannu coed cymunedol, adrodd tanau gwyllt mewn coetiroedd, cynyddu nifer y peillwyr, lleihau tipio anghyfreithlon, ailgylchu dillad ysgol a chefnogi banciau bwyd. Mae pob un o'r atebion y mae myfyrwyr yn eu cynnig yn cael eu prototeipio a'u profi gan ddefnyddio dull dylunio sy'n canolbwyntio ar y defnyddiwr, gan ganolbwyntio ar y defnyddwyr terfynol a'u hanghenion ym mhob cam o'r broses ddylunio.

I fyfyrwyr ym maes cyfrifiadureg, mae wastad wedi bod yn her gweld cymwysiadau ac effeithiau peirianneg meddalwedd yn y byd go iawn. Mae'r modiwl hwn yn cynnig profiad byd go iawn, uniongyrchol i fyfyrwyr o sut y gallant ddefnyddio eu sgiliau i fynd i'r afael â materion cymdeithasol.

Mae adborth myfyrwyr wedi adlewyrchu hyn, gydag un myfyriwr yn gwneud sylwadau: "Doeddwn i ddim wedi sylweddoli pa rolau pwysig sydd gan wyddonwyr cyfrifiadurol wrth fynd i'r afael â materion cymdeithasol." Dywedodd myfyriwr arall:  "Dysgais sgiliau gwych yn y modiwl hwn megis arsylwi ar bobl, siarad a gwrando ar bobl, dadansoddi ymddygiad pobl pan fyddant yn rhyngweithio â chyfrifiaduron ac yn bwysig, sut i adeiladu offer cyfrifiadura gyda phobl ac ar eu cyfer."

Pobl

Mae Ymyriadau yn y Carchar i Droseddwyr Muslimaidd (PRIMO) yn dylunio ac yn treialu tri chwrs cysylltiedig er mwyn helpu carcharorion i adeiladu bywydau llwyddiannus o'u dewisiadau ffydd yn y carchar.

Nod y prosiect yw sicrhau gwelliant parhaus a phrofedig yn y ffordd y mae Islam yn effeithio ar fywyd yn y carchar er lles cynaliadwy bywydau carcharorion ac ar gyfer gwybodaeth a lles gweithwyr proffesiynol ym maes cyfiawnder troseddol.

Mae'r tri chwrs y mae'r prosiect yn eu treialu yn cynnwys:

• cwrs deuddeg awr o addysg Islamaidd i garcharorion i'w helpu i ddefnyddio'u ffydd i newid eu bywydau.
• modiwl chwe awr o hyfforddiant i swyddogion carchar i'w helpu i nodi'r gwahaniaeth rhwng ffurfiau cynhyrchiol a dinistriol o ffydd yn y carchar
• cwrs o ddeugain awr o ddatblygiad proffesiynol parhaus i gaplaniaid carchar Mwslimaidd i gefnogi eu gwaith bugeiliol gyda charcharorion a'u dealltwriaeth o fywyd carchar a ffydd

Mae'r prosiect yn defnyddio'r syniad Qur'anig o'r Stiward Mwslimaidd sy'n gofalu amdano'i hun, eraill a'r amgylchedd fel delfryd graidd Fwslimaidd ar gyfer y cyrsiau hyn.

Mae PRIMO yn cael ei gefnogi a'i arwain gan dîm o'r radd flaenaf o ymarferwyr cyfiawnder troseddol, ffigurau o’r gymuned Mwslimaidd, diwinyddion blaenllaw a throseddegwyr. Ariennir PRIMO yn annibynnol gan Ymddiriedolaeth Dawes.

Pobl

Mae myfyrwyr yn ein Hysgol Pensaernïaeth yn ymgysylltu â chymunedau lleol i sicrhau dyfodol cynaliadwy ar gyfer hen safleoedd diwydiannol.

Crëwyd uned 'Gorffennol Carbon, Dyfodol Carbon Isel' i fyfyrwyr Pensaernïaeth yn eu pumed flwyddyn yn dilyn y galw ymhlith myfyrwyr am uned ddylunio sy’n ystyried themâu ôl-osod, ailddefnyddio mewn ffordd addasol a bod yn gynaliadwy. Mae briff yr uned yn galw ar y myfyrwyr i gynnig ffyrdd o sicrhau dyfodol cynaliadwy i safleoedd treftadaeth ddiwydiannol, gan gynnwys ffyrdd o’u defnyddio sy’n rhoi hwb i gyflogaeth yn lleol. Yn 2021/22, roedd y ffocws ar bwll glo The Navigation yng Nghrymlyn, Cwm Ebwy. Eleni, yn 2022/23, mae’r ffocws ar bwll glo Cefn Coed yng Nghwm Dulais.

Mae’r myfyrwyr yn cael eu herio i ystyried sut y gall y safleoedd hyn, sy’n rhannol gyfrifol am yr argyfwng hinsawdd presennol, ysgogi dyfodol carbon isel i’r ardal leol ac ehangach, a hynny drwy ystyried yr economi gylchol a ffynonellau ynni adnewyddadwy, gan gynnwys ynni geothermol enthalpi isel. Roedd ymwneud Pennaeth Arloesedd Gwres a Sgil-gynnyrch yr Awdurdod Glo o gymorth i’r myfyrwyr wrth ymdrin â’r olaf.

Cafodd y dyluniadau o 2021/22 eu dangos mewn arddangosfa ar y safle, a gwahoddwyd y gymuned leol, gwleidyddion, llunwyr polisïau a’r cyhoedd ehangach i ddod i weld y cynigion. Dewisodd Ysgol Pensaernïaeth Cymru waith yr uned gyfan i’w gyflwyno ar gyfer Medal Llywydd Sefydliad Brenhinol Penseiri Prydain (RIBA).

Mae'r uned wedi codi proffil ailddefnyddio mewn ffordd addasol, ôl-osod a pha mor bwysig yw carbon ymgorfforedig nid yn unig ymhlith y myfyrwyr ond hefyd ar draws MArch2 a’r Ysgol ac yn y gymuned leol ehangach drwy’r arddangosfa.

“Roedd y cyfle i ddangos ein gwaith yng nghyd-destun ein safle’n anhygoel,” meddai un o'r myfyrwyr. “Roedd gallu ymgysylltu â thrigolion Crymlyn a’r cyngor lleol, gyda strwythurau diwydiannol gorffennol carbon Crymlyn yn gefnlen i’r cyfan, o gymorth o ran creu cysylltiad gweledol a chyd-destunol gwych â’n prosiectau arfaethedig ar gyfer dyfodol carbon isel.”

Roedd adborth ymwelwyr ar yr arddangosfa hefyd yn gadarnhaol: “Pleser o'r mwyaf oedd gweld cyflwyniadau terfynol y myfyrwyr yn yr arddangosfa – gwaith gwirioneddol ardderchog! Roedd y dadansoddiad beirniadol o waith y myfyrwyr ac amrywiaeth yr ymateb i friff prosiect mor berthnasol, amserol a heriol yn rhywbeth i’w gymeradwyo!”

Pobl