Trafod Treialon: Cynnwys lleisiau pobl o gefndiroedd ethnig leiafrifol mewn ymchwil iechyd

Mae pobl o gymunedau ethnig leiafrifol yn wynebu anghydraddoldebau iechyd sylweddol ond maent wedi’u tangynrychioli mewn ymchwil iechyd sydd wedi’i chynllunio i fynd i'r afael â'r anghydraddoldebau hyn.

Wedi’i ariannu gan Rethinking Public Dialogue UK Research & Innovation, daeth y prosiect Trafod Treialon â grŵp o gyd-ymchwilwyr o gefndiroedd ethnig amrywiol at ei gilydd i drafod ymchwil iechyd a gwneud argymhellion ystyrlon i randdeiliaid treialon clinigol i hwyluso ymgysylltiad cynhwysol a chynhwysiant mewn ymchwil iechyd.

Sefydlwyd y prosiect fel partneriaeth â Chanolfan Datblygu Cymunedol De Glan-yr-afon (SRCDC), sy’n gwasanaethu ardal Glan-yr-afon, Treganna a Grangetown yng Nghaerdydd (y ward fwyaf ethnig-amrywiol yng Nghymru). Roedd arbenigedd a phrofiad y sefydliad yn hollbwysig wrth feithrin perthnasoedd ymddiriedus gyda’r cyd-ymchwilwyr a’u cymunedau.

Ein cwestiwn allweddol

Sut y gall pobl o gefndiroedd ethnig leiafrifol amrywiol ddylanwadu ar ymchwil iechyd o ran beth mae’r ymchwil yma yn ei wneud a sut.

Methodoleg

Cyfunodd y prosiectau ddull democrataidd ymgynghorol â methodolegau celf gyfranogol arloesol i drefnu 8 gweithdy cydgynhyrchu. Helpodd y fethodoleg hon ni i ddatblygu prosesau dysgu grŵp a sicrhau bod pobl sy'n wynebu rhwystrau iaith ychwanegol yn cael cyfrannu gymaint â phosibl.

Gwnaethom gyflwyno tri gweithdy paratoadol i adeiladu gwybodaeth, hyder a pherthnasoedd ymddiriedus yn ogystal â datblygu sgiliau trafod allweddol ein cyd-ymchwilwyr. Cynhaliwyd pum cyfarfod trafod dilynol lle defnyddiwyd tystiolaeth o ansawdd da i gefnogi'r drafodaeth.

Gan ddefnyddio dull 'mewngymorth/allgymorth', buom yn gweithio gyda rhai o'r cyd-ymchwilwyr i ddod yn 'gysylltwyr cymunedol'. Gwnaethant ddatblygu eu sesiynau eu hunain a chyflwyno eu taith trwy'r prosiect i aelodau eraill o gymunedau lleiafrifol trwy grwpiau cymunedol presennol yr SRCDC (dosbarth Saesneg i Siaradwyr Ieithoedd Eraill, grŵp cymunedol 'Sgwrs Merched', grŵp pobl ifanc, dosbarth llythrennedd digidol SRCDC).

Canfyddiadau methodolegol trosfwaol

1. Gwnaeth y gweithdai cydgynhyrchu cyfranogol a’r defnydd o gysylltwyr cymunedol helpu i unioni’r ddeinameg bŵer rhwng ymchwilwyr a phobl o gefndiroedd ethnig leiafrifol.
2. Dywedodd y cyd-ymchwilwyr fod lefelau hyder, grymuso a gwybodaeth am ymchwil iechyd wedi gwella ar ôl iddynt gymryd rhan yn y prosiect. Roeddent yn teimlo'n hyderus a’u bod yn gallu lleisio'u barn ar ymchwil iechyd ar lafar a thrwy ddelweddau, gan fyfyrio ar yr hyn sy'n bwysig iddyn nhw a sut y dylid adrodd hyn yn ôl i'r gymuned ymchwil.
3. Roedd yr ymddiriedaeth a ddatblygwyd rhwng y grŵp yn hanfodol i'r grŵp rannu a myfyrio ar eu profiadau eu hunain o ofal iechyd a'r hyn sy'n bwysig iddyn nhw.
4. Gwnaeth yr elfen celf gyfranogol ein galluogi i ddyfnhau’r gwaith ymholi a meithrin cydlyniant grŵp.
5. Gall prosiectau fel hyn amrywio'r broses ymchwil ei hun; mae rhai o'n cyd-ymchwilwyr wedi dechrau rolau partneriaid ymchwil lleyg o fewn CTR ac mae grŵp cynghori lleyg yn cael ei ddatblygu.

Ymgysylltu â’r gymuned yn ehangach

Ffurfiodd celf a gynhyrchwyd gan y cyd-ymchwilwyr y sail i gyfres o 10 panel wedi’u curadu a’u dylunio gan artist y prosiect, gyda chyfraniadau gan bob aelod o’r grŵp. Defnyddiwyd yr arddangosfa hon i ymgysylltu â’r gymuned yn ehangach mewn digwyddiadau cymunedol amrywiol (Gŵyl Glan-yr-afon, digwyddiad dathlu Eid), lle bu’r paneli hyn yn fforwm ar gyfer trafodaethau pellach am dreialon clinigol gydag aelodau eraill o gymuned ehangach Glan-yr-afon.

Argymhellion Trafod Treialon ar gyfer ymarfer treialon clinigol

Cynhyrchodd y grŵp Trafod Treialon 11 o argymhellion ystyrlon ar gyfer y gymuned ymchwil iechyd a oedd yn amlinellu sut y gall pobl o gymunedau ethnig leiafrifol ddylanwadu ar ddatblygiad, darpariaeth a lledaeniad ymchwil:

1. Dylai ymchwilwyr sefydlu perthynas sy’n fuddiol i’r naill ochr a’r llall gyda sefydliadau cymunedol sy'n gweithio gyda chymunedau ethnig leiafrifol.
2. Dylai Unedau Treialon Clinigol sefydlu panel cynghori cymunedol amrywiol i gyfrannu’n barhaus at y broses ymchwil.
3. Hyfforddiant ymwybyddiaeth ddiwylliannol i ymchwilwyr.
4. Dylai timau ymchwil fod yn fwy amrywiol i gynrychioli cymunedau cyfagos.
5. Casglu data ar ethnigrwydd gan gyfranogwyr y treial.
6. Dylai meini prawf cymhwysedd fod yr un mor agored i bawb ac ni ddylai pobl gael eu cau allan oherwydd iaith.
7. Mae angen i recriwtio fod yn deg, yn hyblyg ac yn gynhwysol.
8. Dylid datblygu dogfennau’r astudiaeth gyda chynhwysiant mewn golwg a dylai ieithoedd eraill fod ar gael.
9. Ymagwedd unigol at gydsyniad: mae angen ystyried anghenion, gwerthoedd a chredoau pobl yn ystod y broses gydsynio.
10. Dylid ystyried a defnyddio ystod amrywiol o sianeli cyfathrebu.
11. Mae dathlu amrywiaeth a datblygu diwylliant o gynhwysiant yn broses barhaus o welliant, nid menter untro. Dylid ailedrych ar yr argymhellion hyn bob blwyddyn.