Perchenogaeth gan weithwyr
Mae ymchwil Dr Jonathan Preminger a Dr Dimitrinka Stoyanova Russell yn archwilio a yw perchnogaeth gan weithwyr (EO) yn gwneud gwahaniaeth i amodau gwaith a phrofiadau yn y gwaith.
Perchnogaeth gan weithwyr yw lle mae gan bob gweithiwr gyfran 'sylweddol ac ystyrlon' mewn busnes.
Mae hyn yn golygu bod rhaid i weithwyr gael:
- cyfran ariannol yn y busnes (er enghraifft, drwy fod yn berchen ar gyfranddaliadau)
- cyfle i ddweud eu dweud am sut mae'n cael ei redeg, a elwir yn 'ymgysylltu gweithwyr'
Mae enghreifftiau o rai cwmnïau EO adnabyddus yn cynnwys John Lewis, Mott MacDonald, Arup, a Richer Sounds.
Yn dilyn llwyddiant model yr Ymddiriedolaeth Perchnogaeth gan Weithwyr, menter gan y llywodraeth gyda'r nod o hyrwyddo EO (gan gynnwys cymhellion treth), mae wedi dod yn ffurf sefydliadol gynyddol boblogaidd.
Mae EO yn anelu at ddosbarthiad tecach o fuddion a gwella cynaliadwyedd trwy gadw swyddi yn lleol, cynyddu ymwybyddiaeth a phwysigrwydd amcanion sydd heb eu cysylltu ag elw, a bod o fudd i'r gymuned leol.
Er bod ymarferwyr yn canmol manteision EO, mae ymchwil academaidd yn fwy cwmpasol.
Nod ymchwil Dr Preminger a Dr Stoyanova Russell yw deall pa wahaniaeth y mae perchnogaeth gan weithwyr (EO) yn ei wneud i amodau gwaith gweithwyr a'u profiad o waith, gan gynnwys meini prawf 'gwaith teilwng' fel:
- llais a chyfranogiad
- democratiaeth yn y gweithle
- dosbarthu buddion
- ymgysylltu â'r gymuned leol
- cydraddoldeb, amrywiaeth a chynhwysiant
Ysbrydoliaeth ymchwil a gwerth cyhoeddus
Mae Dr Preminger a Dr Stoyanova Russell yn esbonio eu hysbrydoliaeth i ymchwilio EO:
"Rydym yn ymwybodol o ddosbarthiad anghyfartal aml o fuddion o'r system economaidd yr ydym yn byw ynddi, a'r cynnydd cyflym mewn gwaith ansicr, sy'n gysylltiedig â'r gostyngiad yng ngrym bargeinio gweithwyr a diffyg rheolaeth gysylltiedig dros eu gwaith.
Mae'r diffyg rheolaeth hyn wedi arwain, ymhlith pethau eraill, at amodau gwaith gwaeth a bwlch cynyddol rhwng y rhai sy'n mwynhau 'gwaith teilwng' a'r rhai sydd ddim.
Felly, rydym yn pryderu pa fath o gwmnïau, sefydliadau ac amodau all wrthsefyll y tueddiadau hyn a galluogi gwaith teilwng.
Mae perchnogaeth gan weithwyr, ynghyd â mathau eraill o berchnogaeth amgen, wedi addo gwneud hynny ers amser maith, ac felly wedi denu ein sylw, ond model Ymddiriedolaeth EO a sefydlwyd ac a gefnogwyd mewn deddfwriaeth o 2014 a roddodd gyfle i ymchwiliad systematig o un math penodol o berchnogaeth amgen. Roedd hyn yn ein galluogi i ddadansoddi ar draws sectorau, maint cwmni, a newidynnau eraill wrth gymharu sefydliadau tebyg.
Mae gwerth cyhoeddus i ni yn amlwg mewn ymchwil sy'n ehangu ein dealltwriaeth o ddewisiadau amgen i sefydliadau presennol, dewisiadau amgen a all feithrin ffyniant dynol drwy – ymhlith pethau eraill – lleihau anghydraddoldebau a chynyddu cyfranogiad democrataidd a rheolaeth trwy gydol ein bywydau, gan gynnwys yn y gweithle. Mae'r dull hwn, gan ddefnyddio ein hymchwil, hefyd yn llywio ein haddysgu."
Prif ganfyddiadau
Mae canfyddiadau eu hymchwil yn awgrymu bod EO yn debygol o arwain at gynnydd cymedrol mewn ansawdd swyddi. Maent hefyd wedi darganfod:
- mae amrywiaeth eang rhwng sectorau: mae'r cyd-destun y mae'r cwmni'n gweithredu ynddo yn bwysig iawn o ran deall y gwahaniaeth rhwng cwmnïauEO a rhai ‘arferol'
- gellir cymhwyso model Ymddiriedolaeth EO mewn ffyrdd gwahanol iawn ac mae ei botensial yn cael ei ddeall gan amrywiol ymarferwyr a'r gweithwyr eu hunain mewn ffyrdd gwahanol iawn
- mae dryswch o fewn cwmnïau EO ynghylch y gwahanol rolau y mae'r trawsnewid yn eu 'creu' fel ymddiriedolwyr a chynrychiolwyr gweithwyr
Canfuwyd buddion anghyfartal hefyd o drawsnewid EO ymhlith gwahanol grwpiau o weithwyr.
Efallai na fydd staff proffesiynol craidd fel deintyddion neu benseiri yn teimlo'r newidiadau, ac eto efallai y bydd staff cymorth, glanhawyr neu weithwyr contract yn gweld bod ansawdd eu swyddi a'u bywydau gwaith yn cael eu heffeithio'n sylweddol gan y trawsnewid.
Ymhlith y sefydliadau sydd wedi ymddiddori yn yr ymchwil hwn mae Cwmpas (Canolfan Cydweithredol Cymru), y Gymdeithas Perchnogaeth gan Weithwyr a'i sefydliad ymchwil gysylltiedig, Perchnogaeth yn y Gwaith.
Model buddsoddi ar gyfer cwmnïau sy'n eiddo i weithwyr
Mae Dr Preminger a Dr Guy Major hefyd yn ymwneud ag ymchwilio i ddatblygu model buddsoddi i alluogi buddsoddwyr allanol i gefnogi cwmnïau a reolir gan weithwyr neu sy'n eiddo i weithwyr. Mae Dr Major, Uwch-ddarlithydd yn Ysgol Biowyddorau Prifysgol Caerdydd, yn cyfrannu at y fenter ymchwil hon fel gweithgaredd allgyrsiol yn ogystal â'i rôl academaidd gynradd ym maes niwrowyddoniaeth.
Darganfyddwch fwy am y syniad yn yr erthyglau hyn:
- Achub ac ailosod economi’r DU ar ôl COVID-19 drwy gyfnewid dyledion ag ecwiti
- Make capital work for us! A real-world proposal for gradual transformation of the economy | openDemocracy
- Debt-to-equity swaps: towards a fairer post-pandemic world | openDemocracy
- Fairer shares: Resetting the economy - Institute of Welsh Affairs (iwa.wales)
- Overcoming the capital investment hurdle in worker-controlled firms | Emerald Insight
Cysylltiadau pwysig
Ysgol Busnes Caerdydd
Rydym yn ysgol busnes sydd wedi’i hachredu gan AACSB Rhyngwladol ac AMBA ac mae gennym â bwrpas clir o ran gwerth cyhoeddus: gwneud gwahaniaeth yng nghymunedau Cymru a'r byd.
Cysylltwch â ni
- Phone: +44 (0)29 2087 4674
Ymholiadau cwrs
Gofynnwch gwestiwnYmweld ag Ysgol Busnes Caerdydd
Ysgol Busnes Caerdydd, Prifysgol Caerdydd, Adeilad Aberconwy, Rhodfa Colum, Caerdydd, CF10 3EU
Cysylltu â ni
