Canolfan Uwchefrydiau Cymry America
Sefydlwyd Canolfan Uwchefrydiau Cymry America yn 2001 er mwyn hybu astudio diwylliant, iaith, llên a hanes y Cymry ar gyfandiroedd America, ac yn enwedig yn yr Unol Daleithiau, Canada a Phatagonia.
Sefydlwyd Canolfan Uwchefrydiau Cymry America yn 2001 er mwyn hybu astudio diwylliant, iaith, llên a hanes y Cymry ar gyfandiroedd America, ac yn enwedig yn yr Unol Daleithiau, Canada a Phatagonia.
Lleolir y Ganolfan yn Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Caerdydd, a'i Chyfarwyddwr presennol yw Dr Iwan Wyn Rees.
Amcanion
Trwy drefnu seminarau, darlithoedd a chynadleddau, trwy gyhoeddiadau, a thrwy hybu cydweithio a chyd-drafod ysgolheigaidd, ei nod yw bod yn ganolbwynt i rwydwaith rhyngwladol o ysgolheigion sy'n ymddiddori mewn maes astudio sydd ar gynnydd cyflym.
Rhaglenni Ôl-raddedig a addysgir
Cynigir nifer o gyfleoedd ar gyfer astudio ôl-raddedig ym maes Cymry America. Mae modd astudio agweddau ar hanes y Cymry yng Ngogledd a De America yn rhan o raglen yr MA mewn Astudiaethau Cymreig a Cheltaidd.
Mae’r North America Wales Foundation yn croesawu ceisiadau am ysgoloriaethau oddi wrth ymgeiswyr o Ogledd America. Mae rhagor o fanylion am hyn ar wefan y sefydliad.
Ymchwil Ôl-raddedig
Gellir hefyd astudio agweddau ar hanes y Cymry yng Ngogledd a De America am raddau ymchwil (MPhil/PhD).
Myfyrwyr PhD blaenorol cysylltiedig â’r Ganolfan:
- Orwig, Sara. 2018. ‘Jysd enjoia'r geiria fel tasa nhw’n dda-da yn dy geg di’: Cyfnewid cod mewn llenyddiaeth o Gymru a Chanada. Traethawd PhD: https://orca.cardiff.ac.uk/id/eprint/118228
- Joseph Wyn Roberts. 2017. ‘News gathered from all parts of Gwalia Wen’: The Druid and the Welsh American Relationship with home. Traethawd estynedig MA.
- Sulien Morgan. 2015. The Welsh of the United States and Plaid Cymru 1925-1945: A study in the response of emigrants to nationalism in the home country. Traethawd PhD: https://orca.cardiff.ac.uk/id/eprint/73350
- Orwig, Sara 2015. Cyfnewid cod mewn llenyddiaeth nofelau Cymraeg a Ffrangeg-Canadaidd: datblygu methodoleg newydd. Traethawd MPhil: https://orca.cardiff.ac.uk/id/eprint/86640
- Walter Ariel Brooks. 2012. Welsh Print Culture in y Wladfa: The Role of Ethnic Newspapers in Welsh Patagonia, 1868-1933. Traethawd PhD: https://orca.cardiff.ac.uk/id/eprint/46450
- Matthew Carter. 2011. Industrial, Industrious, and Diverse: Comparative Case Studies of the Welsh in Urban and Rural America during the Late Nineteenth Century. Traethawd PhD.
- Sally Roberts. 2011. ‘The Language Question’: Welsh immigrant attitudes towards language and identity: a comparative study of Welsh immigrant experiences in Australia and North America, 1860-1935. Traethawd estynedig MA.
- Gethin Matthews. 2010. ‘Addoli'r Dduwies Aur’ (Worshipping the Goddess Gold): the Patterns and Processes of nineteenth century Welsh Migration to the British Columbia Gold-fields. Traethawd PhD.
- Geraldine Lublin. 2008. Memoirs and identity in Welsh Patagonia: constructions of Welsh Patagonian identity as reflected in memoirs written by Welsh descendants in the province of Chubut towards the end of the twentieth century. Traethawd PhD. Gweler hefyd y gyfrol a ddilynodd y traethawd hwn, sef Memoir and Identity in Welsh Patagonia: Voices from a Settler Community in Argentina (2017), Gwasg Prifysgol Cymru.
- Ian Johnson. 2007. Subjective ethnolinguistic vitality of Welsh in the Chubut Province, Argentina. Traethawd PhD yn ENCAP (mewn cydweithrediad â’r Athro Robert Owen Jones): https://orca.cardiff.ac.uk/id/eprint/56163
- Lois Dafydd. 2007. Y Cymry a Rhuthr Aur Califfornia (1849-1855). Traethawd estynedig MA.
- Felicity Childs. 2007. ‘... from your dear brother Jack’: Emigrant letter-writing as an historical source: An analysis of the letters of Jack Edwards, Aberystwyth. Traethawd estynedig MA.
- Robert Huw Griffiths. 2004. The Welsh and the American Civil War c.1840-1865. Traethawd PhD.
Lead researcher
Dr Iwan Wyn Rees
Uwch-ddarlithydd a Chyfarwyddwr Canolfan Uwchefrydiau Cymry America
- Siarad Cymraeg
- reesiw2@caerdydd.ac.uk
- +44 (0)29 2087 4843
Staff academaidd
Yr Athro Colin H Williams
Athro er Anrhydedd
- Siarad Cymraeg
- williamsch@caerdydd.ac.uk
- +44 (0)29 2087 0413
Darlithoedd cyhoeddus
Darlithoedd Eisteddfodol 2013 - presennol
Ers 2013, cynhelir darlith flynyddol gan Ganolfan Uwchefrydiau Cymry America yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Traddodwyd y ddarlithoedd gan Yr Athro E. Wyn James a'r Athro Bill Jones.
- 'O Dregaron i'r Unol Daleithiau: Caethwasiaeth, y Rhyfel Cartref a Llythyrau'r Mewnfudwyr', 2022
- 'Cambria, Knoxville - a Llanrwst!', 2019
- 'Morganiaid yn y Wladfa ac yn America - ac ar yr Ais', 2018
- 'Jonesiaid ym Môn, y Wladfa a Chile yn ail hanner y bedwaredd ganrif ar bymtheg', 2017
- 'Dau Evans, Blaenau Gwent a'r Byd Newydd', 2016
- 'Meifod a 'Merica: Cofio Cylchoedd Ann Griffiths a Sarah Maldwyn', 2015
- 'Tunplat Llanelli, "Lladron" America a'r "Mugwump" o Dregaron', 2014
- 'Gwilym Hiraethog, "Gohebydd" y Faner, a rhyddhau caethion America', 2013
Darlithoedd diweddar eraill
- ‘Irma Hughes de Jones: barddoniaeth “leol” mewn cyd-destun trawsgenedlaethol’ – papur yn symposiwm ymchwil rhyngwladol ‘Ailddehongli’r Wladfa’, Prifysgol Caerdydd. Traddodwyd gan Dr Rhiannon Marks, Medi 2021. Ar gael i wylio ar YouTube.
- ‘Creative Tensions in the Life and Writings of Eluned Morgan (1870–1938)’ – papur yn symposiwm ymchwil rhyngwladol ‘Ailddehongli’r Wladfa’, Prifysgol Caerdydd. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Medi 2021. Ar gael i wylio ar YouTube.
- ‘Y Wladfa: un o “fethiannau godidocaf” puryddiaeth ieithyddol?’ – papur yn symposiwm ymchwil rhyngwladol ‘Ailddehongli’r Wladfa’, Prifysgol Caerdydd. Traddodwyd gan Dr Iwan Wyn Rees, Medi 2021. Ar gael i wylio ar YouTube.
- ‘Môr o Gân [A Sea of Song]: Welsh choral and communal singing in the Anthracite Region in the nineteenth and early twentieth centuries’ – papur ar gyfer cynhadledd rithiol ‘Cerddoriaeth & Ceol: Welsh and Irish Anthracite Musical Traditions’, Anthracite Heritage Museum, Scranton, Pennsylvania. Traddodwyd gan Yr Athro Bill Jones, Mawrth 2021. Ar gael i wylio ar YouTube.
- ‘Jim Cro yng Nghymru’ – darlith i Gynhadledd Rithwir Cymdeithas Alawon Gwerin Cymru. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Medi 2020. Ar gael i wylio ar YouTube.
- ‘Images of Slavery and Welsh Print Culture, 1790-1840’ – sgwrs rithwir i’r North American Festival of Wales. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Medi 2020. Ar gael i wylio ar YouTube.
- ‘Ar Drywydd Wncwl Sam’ – sgwrs i Gymdeithas y Festri, Capel Tabernacl, Caerdydd. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Chwefror 2020.
- ‘Letter from America: Welsh Emigrants and their Correspondence in the Nineteenth Century’ – sgwrs i Gymdeithas Hanes Cwm Cynon, Aberdâr. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Tachwedd 2019.
- ‘Ar Drywydd Wncwl Sam’ – sgwrs i Gylch Cinio Cymraeg, Rhydaman. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Hydref 2019.
- ‘The Welsh of Scranton in the 1860s and 1870s’ – Araith Gyweirnod, cynhadledd ‘150th Anniversary Commemoration of The Avondale Mine Disaster of 1869’, Scranton, Pennsylvania, UDA. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Medi 2019.
- '"Ffroes ffein gan Nain": Datblygiad geirfa Gymraeg yn y Wladfa', darlith flynyddol Cymdeithas Cymru-Ariannin, Eisteddfod Gendlaethol Llanrwst. Traddodwyd gan Dr Iwan Wyn Rees, Awst 2019
- ‘A Welshman in the Army of the Potomac: Evan Rowland Jones, Abraham Lincoln and the American Civil War’ – sgwrs i’r North American Festival of Wales, Milwaukee, Wisconsin, UDA. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Awst 2019.
- ‘Letter from America: Welsh Immigrants and their Correspondence in the Nineteenth Century’ – sgwrs i’r North American Festival of Wales, Milwaukee, Wisconsin, UDA. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Awst 2019.
- 'The Welsh in diaspora: Patagonia', symposiwm ar 'Social Anthropologies of the Welsh: Past and Present' ym Mhrifysgol Caerdydd (trefnwyd gan WISERD, Cymdeithas Ddysgedig Cymru, Cymdeithas Anrhydeddus y Cymmrodorion a'r Royal Anthropological Institute). Traddodwyd gan Dr Iwan Wyn Rees, Mai 2019
- 'Sbaeneiddio, lefelu a safoni: golwg ar amrywiadau Cymraeg Patagonia heddiw', cyfres Seminarau Ymchwil Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Caerdydd. Traddodwyd gan Dr Iwan Wyn Rees, Ebrill 2019
- ‘Troed-y-rhiw & Patagonia’ – sgwrs i Fforwm Hanes Lleol Troed-y-rhiw, Capel Carmel, Troed-y-rhiw, Merthyr Tudful. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Mawrth 2019.
- ‘David Stephen Davies (1841-1898): Apostol Mawr Patagonia’ – sgwrs i Gymdeithas Cymru Ariannin, Cangen y De, Caerdydd. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Mawrth 2019.
- ‘Achosion Crefyddol Cymreig yn Unol Daleithiau America, Awstralia, Patagonia a Chanada’ – sgwrs i Gymdeithas Eglwys Annibynnol Gymraeg, Caerdydd, Capel Minny Street, Caerdydd. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Chwefror 2019.
- ‘Songs and Identity in Welsh Patagonia’ – papur i’r International Ballad Conference of the Kommission für Volksdichtung, Prâg. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Medi 2018; ceir fersiwn cyhoeddedig yn Ballads and Memory (Charles University, Prague, i ddod).
- ‘Ymfudo o Gymru i'r Unol Daleithiau yn y 19eg Ganrif’ – darlith i Gynhadledd Fforwm Hanes Cymru, Llanuwchllyn. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Medi 2018.
- ‘“Gwarth” Hattie Williams: Gweithwyr Tunplat Cymru yn America yn y 1890au’ – darlith a drefnwyd gan Brifysgol Caerdydd, Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Awst 2018.
- ‘Cymru, Ymfudo a’r Cymry Tramor rhwng y Rhyfeloedd Byd’ – Darlith Flynyddol y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Awst 2018.
- ‘Creative Tensions in the Life and Work of the Welsh-Patagonian Travel Writer, Eluned Morgan (1870–1938)’ – papur yng nghynhadledd NAASWCH, Prifysgol Bangor. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Gorffennaf 2018.
- ‘From Plasmarl to Patagonia via Pittsburgh: David Stephen Davies (1841-1898) and Y Wladfa’ – Darlith gyhoeddus Swansea Libraries Local History Lecture Series. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Mai 2018.
- ‘Exporting Faith: Welsh Emigrants take their Chapels to the New World’ – darlith i’r Cardiff Adult Christian Education Centre, City United Reformed Church, Cardiff. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Mai 2018.
- ‘Finding the Forgotten Margaret Evans Roberts (1833–1921): Pioneer Welsh American writer and women’s rights campaigner’ – sgwrs i Brecon U3A. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Mai 2018.
- ‘Llythyr o America: Ymfudwyr o Gymru a’u gohebiaeth yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg’ – sgwrs i’r Ysgol Fore, Cymdeithas Carnhuanawc, Caerdydd. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Ebrill 2018.
- ‘Wales, the World, and Emigration in the nineteenth and early twentieth centuries’ – Araith Gyweirnod, cynhadledd ‘Migration Matters’, Llafur: Cymdeithas Hanes Pobl Cymru, Caerdydd. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Mawrth 2018.
- ‘Mr Griffith aeth i Washington: “Y Gohebydd” ac Ailymgorffori yn America 1865-67 – papur ar gyfer Cynhadledd Hanes Flynyddol y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Chwefror 2018.
- ‘Cymry’r Unol Daleithiau a Rhyfel Cartref America’ – darlith ar gyfer modiwl gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol ar Ryfel Cartref America. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Tachwedd 2017.
- ‘Yr Ymfudo o Gymru i America yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg’– sgwrs i Hanes CwmNi, Ystrad Mynach. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Tachwedd 2017.
- ‘R J Berwyn (1837-1917) yn Nghymru, America a’r Wladfa’ – darlith i Gymdeithas Cymru-Ariannin a Merched y Wawr Glyn Ceiriog, Glyn Ceiriog. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Hydref 2017.
- ‘Ar Drywydd Wncwl Sam’ – sgwrs i Glwb Cinio Caerdydd. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Hydref 2017.
- 'Golwg ar waith Irma Hughes de Jones', Cymdeithas Cymru-Ariannin. Traddodwyd gan Dr Rhiannon Marks, Mai 2017
- 'Contemprorary Varieties of Welsh in Chubut Province, Argentina: Some Preliminary Findings', colocwiwm ar 'Hispanization' ym Mhrifysgol Bremen, Yr Almaen. Traddodwyd gan Dr Iwan Wyn Rees, Mai 2017
- ‘In Search of Uncle Sam: Welsh Emigration to the USA in the 19th century’ – sgwrs i Brecon U3A. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Mai 2017.
- ‘“Gwarth” Hattie Williams: Dosbarth, Rhywedd ac Ymfudo ymhlith Gweithwyr Tunplat Cymru ar ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg’ – papur ar gyfer Cynhadledd Hanes Flynyddol y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, Caerfyrddin. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Chwefror 2017.
- ‘Letter from America: Glamorgan Emigrants and their Correspondence in the 19th century’ – sgwrs i Gymdeithas Hanesyddol Llanilltyd Fawr. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Chwefror 2017.
- 'O Lysau Cochion Ardudwy i Garets y Wladfa: Ar Drywydd y Tafodieithoedd Cymraeg', Cymdeithas Cwm Nantcol. Traddodwyd gan Dr Iwan Wyn Rees, Ionawr 2017
- ‘“Llais y Meini”: Welsh Memorial Inscriptions in America, Australia and South America’ – papur ar gyfer seminar ESRC, ‘Scottish Diaspora in International Perspective’, Caeredin. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Tachwedd 2016.
- ‘A Welsh Mining Disaster in America: Avondale, Pennsylvania, 1869’ – papur ar gyfer gynhadledd ‘Welsh Mining Disasters’, Archifdy Gwent, Glyn Ebwy. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Tachwedd 2016.
- ‘Letter from America: Glamorgan Emigrants and their Correspondence in the 19th century’ – sgwrs i Gymdeithas Hanes Lleol Llantrisant a’r Cylch. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Hydref 2016.
- ‘Y Wladfa: The Welsh in Patagonia’ – sgwrs i Brecon U3A. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Mai 2016.
- ‘Jim Crow and the Whip-poor-will: Welsh Ballads and American Minstrelsy’ – papur ar gyfer ‘Broadside Day 2016’, Llyfrgell Chetham, Manceinion. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Chwefror 2016.
- ‘Cymry, Caethwasiaeth a Rhyfel Cartref America’ – darlith ar gyfer modiwl gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol ar Ryfel Cartref America. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Chwefror 2016. Ar gael i wylio ar YouTube.
- 'Ar drywydd barddoniaeth y Wladfa', Cylch Llenyddol Llŷn. Traddodwyd gan Dr Rhiannon Marks, Tachwedd 2015
- ‘A Welsh Mining Disaster in America: Avondale, Pennsylvania, 1869’ – sgwrs i Gymdeithas Dic Penderyn, Merthyr Tudful. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Tachwedd 2015.
- ‘Llythyr o America: Ymfudwyr o Gymru a’u gohebiaeth yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg’ – sgwrs i Gymdeithas Hanes Bro Morgannwg, Tondu. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Tachwedd 2015.
- ‘“Garibaldi”, “Dyn y Bala” ac Apostol Mawr Patagonia: Y Wladfa a’r Wasg Gymreig yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg’ – Darlith Flynyddol Archifdy Prifysgol Bangor. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Tachwedd 2015.
- ‘Identity, Immigration and Assimilation: The Case of the Welsh Settlement in Patagonia’–darlith i Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion, Llundain. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Tachwedd 2015. Ar gael i lawrlwytho. Fersiwn cyhoeddedig yn Transactions of the Honourable Society of Cymmrodorion, 24 (2018), 76-87, sydd ar gael hefyd ar ffurf electronig.
- ‘From Plasmarl to Patagonia via Pittsburgh: David Stephen Davies (1841-1898) and Y Wladfa’ – sgwrs i gynhadledd ‘Glamorgan and Patagonia’, Glamorgan History Society, Pen-y-bont ar Ogwr. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Hydref 2015.
- ‘Wales, Patagonia and emigration’ – sgwrs i ‘Merthyr and Patagonia’, digwyddiad gan Fforwm Treftadaeth Merthyr Tudful, Canolfan Soar, Merthyr Tudful. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Hydref 2015.
- ‘Martyr and Musician: Two Patagonian Pioneers, Aaron Jenkins and Dalar Evans, and Their Merthyr Connections’ – sgwrs i ‘Merthyr and Patagonia’, digwyddiad gan Fforwm Treftadaeth Merthyr Tudful, Canolfan Soar, Merthyr Tudful. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Hydref 2015.
- ‘Identity, Immigration and Assimilation: The Case of the Welsh Settlement in Patagonia’ – darlith i’r ‘Mahindra Humanities Center Seminar on Celtic Literature and Culture’ ym Mhrifysgol Harvard, Cambridge, Massachusetts, UDA. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Medi 2015.
- 'Golwg ar farddoniaeth y Wladfa', Pafiliwn Prifysgol Caerdydd yn Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn a'r Gororau 2015. Traddodwyd gan Dr Rhiannon Marks, Awst 2015
- ‘Cymru, Patagonia ac Ymfudo’ – papur ar gyfer cynhadledd ‘Y Wladfa Gymreig ym Mhatagonia, 1865–2015’ ym Mhrifysgol Caerdydd. Traddodwyd gan yr Athro Bill Jones, Gorffennaf 2015. Ar gael i wylio ar YouTube.
- ‘Eluned Morgan a Diwygiad 1905’ – papur ar gyfer cynhadledd ‘Y Wladfa Gymreig ym Mhatagonia, 1865–2015’ ym Mhrifysgol Caerdydd. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Gorffennaf 2015. Ar gael i wylio ar YouTube.
- ‘Emynau a Christnogaeth yn y Wladfa’ – sgwrs i Gymdeithas Emynau Cymru, Aberystwyth. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Mai 2015.
- 'Tafodieithoedd Cymraeg y Wladfa heddiw', Cymdeithas Cymru-Ariannin. Traddodwyd gan by Dr Iwan Rees, Mai 2015
- 'Blas ar amrywiadau Cymraeg y Wladfa', Cymrodorion Caerdydd. Traddodwyd gan Dr Iwan Wyn Rees, Chwefror 2015
- ‘From Old Country to New World: Emigration in Welsh Ballads’ – papur ar gyfer ‘Broadside Day 2015’, Cecil Sharp House, Llundain. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Chwefror 2015. Ar gael i lawrlwytho.
- 'Irma Ariannin a'r "wlad lle cyferfydd cyfandiroedd"', Darlith yr Ŵyl yng Ngŵyl Farddoniaeth Tŷ Newydd 2014. Traddodwyd gan Dr Rhiannon Marks, Tachwedd 2014
‘Breuddwyd Patagonaidd Michael D. Jones a’i Ymweliad â’r Wladfa yn 1882’ – papur ar gyfer cynhadledd ‘Cymru a Phatagonia: 150 o Flynyddoedd o Etifeddiaeth’, Prufysgol Aberystwyth. Traddodwyd gan yr Athro E. Wyn James, Gorffennaf 2015. Ar gael i wylio ar YouTube
Darlithoedd blynyddol 2003 - 2011
Rhwng 2003 a 2011 cynhaliwyd cyfres o 8 darlith flynyddol yng Nghanolfan Uwchefrydiau Cymry America.
- Yr Wythfed Ddarlith Gyhoeddus Flynyddol: 'The Office of the Language Commissioner: The Welsh Model from a Canadian Perspective'. Traddodwyd gan Yr Athro Colin H. Williams (Athro Ymchwil, Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Caerdydd), 31 Mawrth 2011
- Y Seithfed Ddarlith Gyhoeddus Flynyddol: 'The Sociology of Welsh in Chubut - Resilience, Integration, Rediscovery'. Traddodwyd gan Yr Athro Robert Owen Jones (Athro Emeritws, Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Caerdydd), 18 Chwefror 2010
- Y Chweched Ddarlith Gyhoeddus Flynyddol: 'Welsh Coal Miners in America'. Traddodwyd gan Yr Athro Ron Lewis (Yr Adran Hanes Prifysgol Gorllewin Virginia, UDA), 22 Mai 2008
- Y Bumed Ddarlith Gyhoeddus Flynyddol: 'Welsh Patagonians: The Australian Dimension'. Traddodwyd gan Yr Athro Michele Langfield (Prifysgol Deakin, Victoria, Awstralia), 20 Gorffennaf 2007
- Y Bedwaredd Ddarlith Gyhoeddus Flynyddol: 'Black Skins, Blue Books: Slavery, Translation and Victorian Wales. Traddodwyd gan Dr Daniel Williams (Yr Adran Saesneg, Prifysgol Abertawe), 24 Tachwedd 2006.
- Y Drydedd Ddarlith Gyhoeddus Flynyddol: 'The Great and Good Work Committed to His Hands: Robert Everett and the Abolition of American Slavery'. Traddodwyd gan Dr Jerry Hunter (Adran y Gymraeg, Prifysgol Cymru Bangor), 6 Mai 2005
- Yr Ail Ddarlith Gyhoeddus Flynyddol: 'Welsh Labor in American Iron'. Traddodwyd gan Dr Anne Knowles (Middlebury College, Vermont, UDA), 1 Mehefin 2004
- Y Ddarlith Gyhoeddus Flynyddol Gyntaf: '"Raising the Wind": Emigrating from Wales to the USA in the late nineteenth and early twentieth centuries'. Traddodwyd gan Dr Bill Jones (Ysgol Hanes ac Archaeoleg, Prifysgol Caerdydd), 20 Mai 2003
'Ailddehongli’r Wladfa Gymreig’, Medi 2021
Symposiwm amlddisgyblaethol tairieithog, wedi ei drefnu gan Ganolfan Uwchefrydiau Cymry America mewn cydweithrediad ag Adran Ieithyddiaeth a Llenyddiaeth Prifysgol Bremen, oedd y digwyddiad hwn. Pwrpas y digwyddiad oedd dod ag academyddion o ddisgyblaethau ac o wledydd gwahanol (o Ewrop ac o Dde America) ynghyd i drafod deongliadau newydd o’r Wladfa Gymreig ym Mhatagonia gan gynnwys rhai pynciau llosg. Cynhaliwyd y digwyddiad ar Zoom Webinar gyda thua 50 a fynychwyr o Gymru, Yr Ariannin, a’r Unol Daleithiau yn ymuno i wrando ar y panelwyr. Mae’r rhaglen lawn i’w gweld isod.
Amserlen Cymraeg
Prynhawn Llun 20 Medi
13.00 – Croeso gan Dylan Foster Evans (Pennaeth Ysgol y Gymraeg) ac Iwan Wyn Rees (Canolfan Uwchefrydiau Cymry America) | ||
Amser | Enw | Teitl |
13.15 | Geraldine Lublin (Abertawe; Theori Lenyddol) | Prif ddarlith: ‘Memoir and identity in Welsh Patagonia: voices from a settler community in Argentina’ |
13.55 | Toriad | |
14.00 | Sara Borda Green (Bangor; Llenyddiaeth ac Astudiaethau Ffilm) | ‘Defnyddio Patagonia yng Nghymru’ |
14.30 | Lucy Trotter (LSE ac Aberystwyth; Anthropoleg) | ‘“The community is a family and the choir is the glue”: power and belonging in Gaiman Music School, Patagonia’ |
15.00 | Toriad | |
15.10 | Ian Johnson (ysgolhaig annibynnol; Sosioieithyddiaeth) | 'Agweddau’r 21ain ganrif tuag at iaith, diwylliant a hunaniaeth Gymreig yn y Chubut' |
15.40 | Elan Grug Muse (Abertawe; Llenyddiaeth) | ‘“Plant natur”: darlunio’r bobloedd frodorol mewn llenyddiaeth daith am y Wladfa’ |
16.10 | Toriad | |
16.20 | Lucy Taylor (Aberystwyth; Gweldeidyddiaeth) | Prif ddarlith: ‘“Where the Welsh are”: the politics of indigenous experience and Welsh reminiscence’ |
19.30 | Swper | |
Prynhawn Mawrth 21 Medi
Amser | Enw | Teitl |
13.00 | Marcelo Gavirati (ysgolhaig annibynnol; ante Centro Nacional Patagónico Conicet; Hanes) | Prif ddarlith: ‘Chupat-Camwy, Patagonia: historia de la coexistencia pacífica, entre galeses, pampas y tehuelches’ |
13.40 | Toriad | |
13.50 | Rhiannon Marks (Caerdydd; Theori Lenyddol) | ‘Irma Hughes de Jones: barddoniaeth “leol” mewn cyd-destun trawsgenedlaethol’ |
14.20 | Hywel Griffiths (Aberystwyth; Daearyddiaeth) | ‘Cofio llifogydd a sychder yn y Wladfa’ |
14.50 | Toriad | |
15.10 | E. Wyn James (Caerdydd; Llenyddiaeth) | ‘Creative tensions in the life and writings of Eluned Morgan (1870-1938)’ |
15:40 | Simon Brooks (Abertawe / Gwelidyddiaeth) | ‘The diaspora as scapegoat - the problem of civic nationalism and liberal universalism in Welsh leftist discourse around Patagonia’ |
16.10 | Walter Ariel Brooks (British Council Cymru; Newyddiaduraeth) | ‘Swyddogaeth y wasg ethnig Gymraeg yn y Wladfa (1868-1933)’ |
Prynhawn Mercher 22 Medi
Amser | Enw | Teitl |
13.00 | Fernando Williams (Universidad Nacional de La Plata / Centro Nacional Patagónico Conicet; Hanes) | Prif ddarlith: ‘Agua y poder en el valle del Chubut: desafíos y conflictos en torno al establecimiento y manejo de un sistema de riego’ |
13.40 | Toriad | |
13.50 | Deborah Arbes (Bremen; Ieithyddiaeth) | ‘Pluralization of loanwords in Patagonian Welsh’ |
14.20 | Iwan Wyn Rees (Caerdydd; Tafodieitheg) | ‘Y Wladfa: un o “fethiannau godidocaf” puryddiaeth ieithyddol?’ |
14.50 | Toriad | |
15.00 | Guillermo Williams (Patagonia; Hanes) | Prif ddarlith: ‘Reading and writing Y Wladfa’s past: disputes over history and memory in Chubut’s Welsh Settlement’ |
15.40 | Sylwadau clo; y ffordd ymlaen a phosibiliadau ar gyfer y dyfodol | |
Amserlen Sbaeneg
Tarde – lunes 20 de septiembre
13.00 – Palabras de bienvenida a cargo de Dylan Foster Evans (Director de la Facultad de Galés) y Iwan Wyn Rees (Centro de Estudios Galeses en América) | ||
Horario | Nombre | Título |
13.15 | Geraldine Lublin (Swansea; Teoría Literaria) | Conferencia magistral: ‘Memoir and identity in Welsh Patagonia: voices from a settler community in Argentina’ |
13.55 | Receso | |
14.00 | Sara Borda Green (Bangor; Estudios de Literatura y Cine) | ‘Defnyddio Patagonia yng Nghymru’ |
14.30 | Lucy Trotter (LSE & Aberystwyth; Antropología) | ‘“The community is a family and the choir is the glue”: power and belonging in Gaiman Music School, Patagonia’ |
15.00 | Receso | |
15.10 | Ian Johnson (investigador independiente; Sociolingüística) | 'Agweddau’r 21ain ganrif tuag at iaith, diwylliant a hunaniaeth Gymreig yn y Chubut' |
15.40 | Elan Grug Muse (Swansea; Literatura) | ‘“Plant natur”: darlunio’r bobloedd frodorol mewn llenyddiaeth daith am y Wladfa’ |
16.10 | Receso | |
16.20 | Lucy Taylor (Aberystwyth; Política) | Conferencia magistral: ‘“Where the Welsh are”: the politics of indigenous experience and Welsh reminiscence’ |
19.30 | Cena | |
Tarde – martes 21 de septiembre
Horario | Nombre | Título |
13.00 | Marcelo Gavirati (investigador independiente; ante Centro Nacional Patagónico Conicet; Historia) | Conferencia magistral: ‘Chupat-Camwy, Patagonia: historia de la coexistencia pacífica, entre galeses, pampas y tehuelches’ |
13.40 | Receso | |
13.50 | Rhiannon Marks (Cardiff; Teoría Literaria) | ‘Irma Hughes de Jones: barddoniaeth “leol” mewn cyd-destun trawsgenedlaethol’ |
14.20 | Hywel Griffiths (Aberystwyth; Geografía) | ‘Cofio llifogydd a sychder yn y Wladfa’ |
14.50 | Receso | |
15.10 | E. Wyn James (Cardiff; Literatura) | ‘Creative tensions in the life and writings of Eluned Morgan (1870-1938)’ |
15:40 | Simon Brooks (Swansea; Política) | ‘The diaspora as scapegoat - the problem of civic nationalism and liberal universalism in Welsh leftist discourse around Patagonia’ |
16.10 | Walter Ariel Brooks (British Council Cymru; Periodismo) | ‘Swyddogaeth y wasg ethnig Gymraeg yn y Wladfa (1868-1933)’ |
Tarde – miércoles 22 de septiembre
Horario | Nombre | Título |
13.00 | Fernando Williams (Universidad Nacional de La Plata / Centro Nacional Patagónico Conicet; Historia) | Conferencia magistral: ‘Agua y poder en el valle del Chubut: desafíos y conflictos en torno al establecimiento y manejo de un sistema de riego’ |
13.40 | Receso | |
13.50 | Deborah Arbes (Bremen; Lingüística) | ‘Pluralization of loanwords in Patagonian Welsh’ |
14.20 | Iwan Wyn Rees (Cardiff; Dialectología) | ‘Y Wladfa: un o “fethiannau godidocaf” puryddiaeth ieithyddol?’ |
14.50 | Receso | |
15.00 | Guillermo Williams (Patagonia; Historia) | Conferencia magistral: ‘Reading and writing Y Wladfa’s past: disputes over history and memory in Chubut’s Welsh Settlement’ |
15.40 | Palabras de cierre; perspectivas y posibilidades a futuro | |
Mae manylion sylfaenol y symposiwm hwn i’w gweld yn dairieithog. Darllenwch am fanylion y symposiwm.
Mae eitem am y symposiwm hwn, ynghyd ag ymateb Dr Iwan Wyn Rees i’r digwyddiad. Darllenwch yr eitem newyddion am y digwyddiad.
Ceir hefyd ddetholiad o gyflwyniadau’r digwyddiad. Cewch wylio'r cyflwyniadau ar sianel YouTube y brifysgol.
'Y Wladfa Gymreig ym Mhatagonia, 1865 - 2015', Gorffennaf 2015
Cynhadledd ryngwladol wedi ei threfnu gan Ganolfan Uwchefrydiau Cymry America, mewn cydweithrediad â Chymdeithas Cymru-Ariannin ynghyd ag Adran Diwylliant y 18ed a'r 19eg Ganrif ac Adran Ethnoleg ac Astudiaethau Gwerin Cymdeithas Cyn-Fyfyrwyr Prifysgol Cymru, oedd hon.
Rhagor o wybodaeth a manylion llawn y Gynhadledd.
Darllenwch eitem BBC Cymru Fyw am y Gynhadledd.
Gallwch wylio fideos o'r Gynhadledd ar sianel YouTube y Brifysgol.
Mae eitem am fideos y Gynhadledd sy'n rhestru'r siaradwyr a theitlau eu papurau, hefyd ar gael.
'The Welsh in Patagonia: A Symposium', Chwefror 2010
"Through the generosity of Banco Santander, a symoposium was organised to enable members of staff of the National University of Patagonia San Juan Bosco and the Cardiff Centre for Welsh American Studies to disseminate aspects of their research into the life, history and culture of the Welsh settlement which was established in Patagonia in 1865."
Cynadleddau 2001 - 2011
Rhwng 2001 a 2011 cynhaliwyd cyfres o ddeg cynhadledd flynyddol gan Ganolfan Uwchefrydiau Cymry America. Ceir manylion amdanynt isod.
- Y Ddegfed Gynhadledd Flynyddol: 'Cymry ar Daith ar Gyfandiroedd America', 11 Tachwedd 2011
- Y Nawfed Gynadledd Flynyddol: 'Y Cymry a Rhyfeloedd America', 6 Chwefror 2010
- Yr Wythfed Gynhadledd Flynyddol: 'Y Cymry ac America Ladin', 29 Tachwedd 2008
- Y Seithfed Gynhadledd Flynyddol: 'Y Cymry a Brodorion America', 23 a 24 Tachwedd 2007
- Y Chweched Gynhadledd Flynyddol: 'Cymreigesau ar Gyfandiroedd America', 25 Tachwedd 2006
- Y Bumed Gynhadledd Flynyddol: 'Y Wladfa ym Mhatagonia: Ddoe, Heddiw ac Yfory', 24 Medi 2005
- Y Bedwaredd Gynhadledd Flynyddol: 'Cymru a'r Caribî', 27 Tachwedd 2004
- Y Drydedd Gynhadledd Flynyddol: 'Llythyr o America: Ymfudwyr o Gymru a'u gohebiaeth', 29 Tachwedd 2003
- Yr Ail Gynhadledd Flynyddol: 'Y Cymry a Chaethwasanaeth yn yr Unol Daleithiau', 30 Tachwedd 2002
- Lansiad Swyddogol a Chynhadledd Undydd Agoriadol, 19 a 20 Hydref 2001