Uned Ymchwil Iaith, Polisi a Chynllunio
Sefydlwyd yr Uned Ymchwil Iaith, Polisi a Chynllunio ar ddechrau 2005 i ffurfioli’r diddordeb ymchwil a oedd wedi hen ymsefydlu yn Ysgol y Gymraeg ym meysydd dadansoddi polisïau iaith, datblygu methodolegau newydd ac astudiaethau ymddygiadol.
Cafodd yr Uned Ymchwil Iaith, Polisi a Chynllunio ei chreu ar ddechrau 2005 i ffurfioli’r diddordeb ymchwil a oedd wedi hen ymsefydlu yn Ysgol y Gymraeg ym meysydd dadansoddi polisïau iaith, datblygu methodolegau newydd ac astudiaethau ymddygiadol.
Mae’r Uned yn anelu at fod ar flaen y gad mewn datblygiadau cynllunio iaith cenedlaethol a rhyngwladol. Rhoddir pwyslais arbennig ar ddeall goblygiadau cymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol iaith dros amser ac o le i le. Mae graddfa ddaearyddol gwaith yr Uned yn amrywio o raddfa leol i raddfa fyd-eang, tra defnyddir y sbectrwm cyfan o dechnegau ymchwil meintiol ac ansoddol.
Amcanion
Uned ryngddisgyblaethol yw’r Uned Ymchwil Iaith, Polisi a Chynllunio, sy’n:
- ymgymryd â gwaith ymchwil ar faterion polisi a chynllunio iaith
- goruchwylio ac yn addysgu ar lefel MA, MPhil a PhD
- meithrin rhwydweithiau ar draws y brifysgol a gwaith allgymorth yn y gymuned polisi rhyngwladol
Mae ein gwaith ymchwil wedi’i drefnu o amgylch chwe thema:
- y Gymraeg
- gwleidyddiaeth, mudiadau cymdeithasol a gwrthdaro ieithyddol
- hawliau a statws o ran iaith
- polisi iaith, llywodraethu a’r Wladwriaeth
- amrywiaeth ieithyddol ac amlddiwylliannedd
- newid ymddygiad
Ymchwil
Ymchwil gan staff (uchafbwyntiau)
Yr Athro Diarmait Mac Giolla Chríost
Monograff ymchwil o’r enw The Welsh Language Commissioner in Context: Roles, Methods and Relationships, sy’n deillio o brosiect diweddar yr uned, a noddwyd gan y Cyngor Ymchwil Economaidd a Chymdeithasol (ESRC), ynghylch y comisiynydd iaith.
Adolygiadau ynghylch monograff yr Athro Mac Giolla Chríost:
"A key question in language policy is the effectiveness of central management. In this book, a pioneering and highly documented account of the role of the Welsh Language Commissioner in attempting to regulate the statutory provisions of recent legislation concerning the language, the author has provided a balanced account of the complexities of the process and the many competing interests involved."
Yr Athro Emeritws Bernard Spolsky, Prifysgol Bar-Ilan.
This detailed, scholarly and robust examination of the role of the Welsh Language Commissioner is essential reading for anyone with an interest in language rights, democratic scrutiny and law-making in Wales. Drawing on comparative research, the author casts a sharp and critical eye on one of the principal achievements of the Welsh legislature since its inception, and confronts misconceptions and false precepts with ruthless precision. In particular, this book exposes the potentially conflicting demands made of the Welsh Language Commissioner in fulfilling a regulatory role within the constitutional and legislative terms of reference, and championing the demands and expectations of the Welsh-speaking community. A paragon of policy analysis, it provides anyone with an interest in the maturing of Welsh democracy with a valuable but cautionary tale.
Yr Athro R. Gwynedd Parry, Prifysgol Abertawe.
In this extremely timely volume Diarmait Mac Giolla Chriost provides a detailed and systematic analysis of the Office of the Welsh Language Commissioner, as well other key aspects of the 2011 Welsh Language Measure. It includes numerous insights that should be of interest to academic researchers working in the fields of language planning and language law, as well as broader as fields such as public administration and public policy analysis. Moreover, it highlights a series of important recommendations that demand careful consideration by those responsible for policy and legislation relating to the Welsh language.
Dr Huw Lewis, Prifysgol Aberystwyth
Ymchwil ôl-raddedig
Dyma myfyrwyr ymchwil cyfredol sydd dan oruchwyliaeth staff yr Uned:
- Laura Davies
- Gwennan Higham
- Kaisa Pankakoski
- Ben Screen
- Christina Wagoner
- Geraint Whittaker
- Gwenno Griffith
Detholiad o PhDs diweddar
- Seán Ó Conaill (2013) - The Irish language and the Irish legal system, 1922 to present
- John Caulfield (2013) - A social network analysis of Irish language use in social media
- Lucy Morrow (2015) - An innovative, disruptive and radical mision: leadership and change in Welsh higher education [y Coleg Cymraeg Cenedlaethol]
- Steve Eaves (2015) - Hyffroddiant ymwybyddiaeth feirniadol am yr iaith Gymraeg, a’i gyfraniad at gynllunio ieithyddol cynhwysol yng Nghymru
- Jennifer Needs (2015) - Ymagwedd egwyddorol at ddatblygu deunyddiau ar-lein i ddysgwyr Cymraeg i Oedolion
Prosiectau
Prosiectau Ymchwil cyfredol
Ymysg prosiectau ymchwil cyfredol a diweddar yr Uned mae prosiect mawr dan nawdd y Cyngor Ymchwil Economaidd a Chymdeithasol (ESRC) ynghylch Swyddfa’r Comisiynydd Iaith yng Nghymru, Iwerddon a Chanada (2012-15).
Mae rhagor o wybodaeth am y prosiect hwn ar gael hefyd drwy gatalog ymchwil ESRC a phorth ymchwil Research Councils UK.
Cwblhaodd yr Uned Ymchwil Iaith, Polisi a Chynllunio hefyd adolygiad a noddwyd gan Lywodraeth Cymru o weithgareddau a pholisïau cynllunio ieithyddol ar lefel feicro yng Nghymru (2013-14). Mae copi o’r adroddiad terfynol ar gael i’w ddarllen fel rhan o ymrwymiad y Brifysgol i fynediad agored.
Mae rhagor o wybodaeth ar gael drwy wefan Llywodraeth Cymru ac mae ymateb Llywodraeth Cymru ar gael i’w weld drwy BBC Cymru Fyw (yn y Gymraeg yn unig).
Effaith
Mae gwaith ymchwil yr Uned wedi cael effaith sylweddol ar fywyd cyhoeddus, a hynny’n fwyaf amlwg ym maes cyfraith ieithyddol. Gallwch ddarllen am ein heffaith yn y maes hwn drwy’r astudiaeth achos o effaith Ail-lunio Cyfraith Iaith yng Nghymru. Mae’r astudiaeth achos hon ar gael hefyd drwy wefan Fframwaith Rhagoriaeth Ymchwil 2014.
Cwrdd â'r tîm
Cyd-Gyfarwyddwr
Yr Athro Diarmait Mac Giolla Chríost
- Siarad Cymraeg
- macgiollachriostd@caerdydd.ac.uk
- +44 (0)29 2087 9180
Staff academaidd
Yr Athro Diarmait Mac Giolla Chríost
- Siarad Cymraeg
- macgiollachriostd@caerdydd.ac.uk
- +44 (0)29 2087 9180
Myfyrwyr Ôl-raddedig
Digwyddiadau
Dyma detholiad o ddigwyddiadau diweddar lle mae ymchwilwyr yr Uned wedi gwneud cyfraniad.
2016
- Seminar ymchwil Gwasg Prifysgol Caergrawnt (CUP) / Cymdeithas Ieithyddiaeth Gymhwysol Prydain (BAAL) a gyd-drefnwyd gan Gwennan Higham (ymgeisydd PhD) ar destun New plurilingual pathways for integration: immigrants and language learning in the 21st century ac a gynhaliwyd gan Brifysgol Heriot-Watt (Mai 2016).
- Papur ymchwil gan yr Athro Diarmait Mac Giolla Chríost ym Mhrifysgol Rhydychen, o’r enw Tactical successes and strategic failures – the Office of Irish Language Commissioner (Mai 2016).
- Papur ymchwil gan yr Athro Diarmait Mac Giolla Chríost yn y Ganolfan Ieithyddiaeth Gymhwysol, Washington DC, o’r enw ‘Language law in practice: the Welsh Language Commissioner’s statutory investigation into High Street banks’ (Mawrth 2016).
2015
- Papur cynhadledd drwy wahoddiad gan yr Athro Diarmait Mac Giolla Chríost yng nghynhadledd cyfiawnder gweinyddol Prifysgol Bangor yn 2015, o’r enw ‘Fit for purpose? Administrative justice, language law and language ombudsmen, commissioners and regulators in Canada, Ireland and Wales’ (Medi 2015).
- Darlith gyhoeddus gan yr Athro Diarmait Mac Giolla Chríost a gynhaliwyd gan Cwmni Iaith Cyf yn yr Eisteddfod Genedlaethol, â’r teitl Comisiynydd neu Gomisiwn? [cyflwyniad yn y Gymraeg] (Awst 2015).
- Mae rhai o’r ymatebion gan y cyhoedd i hyn ar gael yn [yn y Gymraeg yn unig] trwy erthygl ar wefan Golwg360.
- Symposiwm ymchwil a gynhaliwyd gan yr Uned Ymchwil Iaith, Polisi a Chynllunio, â’r teitl Rheoleiddio iaith, rheoleiddio hawliau? (Ebrill 2015).
- Papur ymchwil gan yr Athro Diarmait Mac Giolla Chríost yn Sefydliad Gwleidyddiaeth Cymru, Prifysgol Aberystwyth, â’r teitl Comisiynydd y Gymraeg: rheoleiddio, rhyddid a risg [cyflwyniad yn y Gymraeg] (Ebrill 2015).
Mae rhai o’r ymatebion gan y cyhoedd i hyn ar gael gan Golwg360 a BBC Cymru Fyw.
2014
- Bu aelodau’r Uned yn adroddwyr yn y colocwiwm ar destun Comisiynwyr ac Ombwdsmyn ac isadeiledd Llywodraethu Cymru: gwersi i Gymru, gwersi gan Gymru a drefnwyd gan Sefydliad Gwleidyddiaeth Cymru, Prifysgol Aberystwyth, ac a gynhaliwyd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru yng Nghaerdydd (Mawrth 2014).
- Y prif bapur, gan yr Athro Diarmait Mac Giolla Chríost, â’r teitl The meaning of official language, yng nghynhadledd Cymdeithas Seneddol y Gymanwlad ar destun ‘Mynediad Teg i Ddemocratiaeth’, a gynhaliwyd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru (Mai 2014).
Darllenwch yr adroddiad ar y gynhadledd, ynghyd â manylion eraill.