Dr Jonathan Morris
BA, MA, PhD, FHEA
Cyfarwyddwr Ymchwil
- morrisj17@caerdydd.ac.uk
- +44(0) 29 2087 7266
- 1.74, Adeilad John Percival , Rhodfa Colum, Caerdydd, CF10 3EU
- Siarad Cymraeg
- Ar gael fel goruchwyliwr ôl-raddedig
Trosolwg
Rwyf yn Uwch-ddarlithydd yn Ysgol y Gymraeg ac yn arbenigo yn y Gymraeg ac ieithyddiaeth.
Mae f’ymchwil yn canolbwyntio ar agweddau sosioieithyddol ar ddwyieithrwydd a chaffael ail iaith. Golyga hyn fod gennyf ddiddordeb mewn sut y defnyddir ieithoedd ac mewn sut y mae ffactorau cymdeithasol yn dylanwadu ar ieithoedd mewn cyd-destunau dwyieithog ac ail-iaith. Gallai'r ffactorau cymdeithasol hyn ddylanwadu ar sut y mae pobl ddwyieithog yn cynhyrchu eu hieithoedd neu ar sut y maent yn eu defnyddio ac yn teimlo amdanynt.
Diddordebau ymchwil
- Sosioieithyddiaeth
- Amrywio a newid ieithyddol
- Cymdeithaseg Iaith
- Dwyieithrwydd
- Caffael Ail Iaith
- Seineg a Ffonoleg
Bywgraffiad
Cwblheais radd BA mewn Astudiaethau Ffrangeg ac Almaeneg, MA mewn Ieithoedd ac Ieithyddiaeth, a PhD mewn Ieithyddiaeth ym Mhrifysgol Manceinion. Yn ystod fy ngradd israddedig, treuliais amser ym Mhrifysgol Bourgogne (Dijon, Ffrainc) ac ym Mhrifysgol Basel (Y Swistir). Canolbwyntiodd fy ngwaith cynnar ar y berthynas rhwng iaith a hunaniaeth yn y gwledydd lle y siaredir yr Almaeneg.
Dechreuais weithio ar sosioieithyddiaeth a seineg (sosioseineg) y Gymraeg yn ystod fy ngradd Meistr, ac mae fy noethuriaeth yn gwerthuso dylanwad ffactorau ieithyddol a chymdeithasol ar acenion siaradwyr dwyieithog Cymraeg-Saesneg.
Ymunais ag Ysgol y Gymraeg fel cynorthwyydd ymchwil yn 2012. Cyn imi symud i Gaerdydd, bûm yn gweithio fel cynorthwyydd dysgu ym Mhrifysgol Manceinion ac fel darlithydd yn y Gymraeg yng Ngholeg Cambria, Wrecsam. Rwyf hefyd wedi gweithio fel cynorthwyydd ymchwil ar brosiectau a ariannwyd gan yr ESRC a'r British Academy.
Rhwng mis Medi 2014 a mis Awst 2019, roeddwn yn ddarlithydd y Coleg Cymraeg Cenedlaethol mewn Ieithyddiaeth ac Ieithyddiaeth Gymhwysol. Ers hynny, rwyf yn Uwch-ddarlithydd mewn Ieithyddiaeth a'r Gymraeg.
Anrhydeddau a Dyfarniadau
- Rhestr fer, Arloesi ar draws ffiniau, Gwobrau’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol ar gyfer Darlithwyr Cysylltiol, 2019.
Rhestr fer, Aelod o Staff Mwyaf Blaengar, Prifysgol Caerdydd, 2016.
Aelodaethau proffesiynol
- British Association of Applied Linguists
- British Association of Academic Phoneticians
- Cymrawd yr Academi Addysg Uwch
Gwasanaeth adrannol ac i'r Brifysgol
- Cyfarwyddwr Ymchwil (Ysgol y Gymraeg)
- Cyd-drefnydd, Rhwydwaith Ymchwil Amlieithrwydd
- Cyd-drefnydd, Grŵp Darllen Sosioieithyddiaeth
Cyhoeddiadau
2023
- Mayr, R., Morris, J. and Montanari, S. 2023. The phonetics and phonology of early bilinguals. In: Amengual, M. ed. The Cambridge Handbook of Bilingual Phonetics and Phonology. Cambridge University Press
- Morris, J. 2023. Sosioieithyddiaeth. In: Naylor, A. and Roberts, L. eds. Beth yw'r Gymraeg?. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, pp. 115-136.
- Morris, J. and Mac giolla chriost, D. 2023. The sociolinguistics of Welsh. In: Eska, J. F. et al. eds. Palgrave handbook of Celtic languages and linguistics. Palgrave Macmillan
- Morris, J. and Parker, S. 2023. LHDTC+ a'r Gymraeg: Ydy hi'n anodd perthyn i'r ddwy gymuned?. [Online]. BBC Cymru Fyw. Available at: https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/64744353
2022
- Morris, J. and Young, K. 2022. Iaith – beth mae cyfnewid cod yn ei gyfleu?. [Online]. Golwg 360: Available at: https://golwg.360.cymru/gwerddon/2108980-iaith-beth-cyfnewid-gyfleu
- Morris, J. 2022. Fundamental frequency range in the bilingual repertoire of traditional and new Welsh speakers. International Journal of Bilingualism 26(5), pp. 564-583. (10.1177/13670069221110)
- Morris, J., Stenner, R., Palmer, G. and Foster Evans, D. 2022. Prawf darllen Cymraeg safonedig Consortiwm Canolbarth y De (Fersiwn 1.0). Project Report.
- Ezeani, I., El-Haj, M., Morris, J. and Knight, D. 2022. Introducing the Welsh text summarisation dataset and baseline systems. Presented at: 13th ELRA Language Resources and Evaluation Conference (LREC 2022), Marseille, France, 20-25 June 2022.
- El-Haj, M., Ezeani, I., Morris, J. and Knight, D. 2022. Creation of an evaluation corpus and baseline evaluation scores for Welsh text summarisation. Presented at: 4th Celtic Language Technology Workshop (CLTW 2022), Marseille, France, 20 June 2022.
- Morris, J., Ezeani, I., Gruffydd, I., Young, K., Davies, L., El-Haj, M. and Knight, D. 2022. Welsh automatic text summarisation. Presented at: Wales Academic Symposium on Language Technologies 2022, Bangor, Wales, 28/01/2022Language and Technology in Wales, Vol. 2. Bangor: Banolfan Bedwyr
- Beltrachini, L., Cercignani, M., Morris, J., Rees, I., Papageorgiou, A. and Simpson, I. 2022. Gwylia dy dafod / Watch your Welsh. [Online]. Prifysgol Caerdydd / Cardiff University. Available at: https://gwyliadydafod.org/cy/index.html
2021
- Mayr, R. and Morris, J. 2021. Social and psychological factors in bilingual speech production: introduction to the special issue. Languages 6(4), article number: 155. (10.3390/languages6040155)
- Mayr, R. and Morris, J. eds. 2021. Social and psychological factors in bilingual speech production. Basel: MDPI. (10.3390/books978-3-0365-2278-4)
- Mayr, R., Siddika, A., Morris, J. and Montanari, S. 2021. Bilingual phonological development across generations: segmental accuracy and error patterns in second- and third-generation British Bengali children. Journal of Communication Disorders 93, article number: 106140. (10.1016/j.jcomdis.2021.106140)
- Morris, J. 2021. Social influences on phonological transfer: /r/ variation in the repertoire of Welsh-English bilinguals. Languages 6(2), article number: 97. (10.3390/languages6020097)
2020
- Morris, J. and Hejná, M. 2020. Pre-aspiration in Bethesda Welsh: a sociophonetic analysis. Journal of the International Phonetic Association 50(2), pp. 168-192. (10.1017/S0025100318000221)
- Mayr, R., Roberts, L. and Morris, J. 2020. Can you tell by their English if they can speak Welsh? Accent perception in a language contact situation. International Journal of Bilingualism.. International Journal of Bilingualism 25(4), pp. 740-766. (10.1177/1367006919883035)
- Mennen, I., Kelly, N., Mayr, R. and Morris, J. 2020. The effects of home language and bilingualism on the realization of lexical stress in Welsh and Welsh English. Frontiers in Psychology 10, article number: 3038. (10.3389/fpsyg.2019.03038)
- Morris, J., Rees, I. W. and Prys, M. 2020. Amrywio. In: Cooper, S. and Arman, L. eds. Cyflwyniad i Ieithyddiaeth. Caerfyrddin: Y Coleg Cymraeg Cenedlaethol, pp. 139-180.
2018
- Rees, I. W. and Morris, J. 2018. Astudiaeth o ganfyddiadau tiwtoriaid Cymraeg i Oedolion o anawsterau ynganu ymhlith dysgwyr yr iaith. Gwerddon 27, pp. 39-66.
2017
- Evas, J., Morris, J. and Whitmarsh, L. 2017. Welsh language transmission and use in families: [final report]. Project Report. [Online]. Caerdydd - Cardiff: Llywodraeth Cymru - Welsh Government. Available at: https://gov.wales/sites/default/files/statistics-and-research/2018-12/170612-welsh-language-transmission-use-in-families-en.pdf
- Mayr, R., Morris, J., Mennen, I. and Williams, D. 2017. Disentangling the effects of long-term language contact and individual bilingualism: The case of monophthongs in Welsh and English. International Journal of Bilingualism 21(3), pp. 245-267. (10.1177/1367006915614921)
- Morris, J. 2017. Sociophonetic variation in a long-term language contact situation: /l/-darkening in Welsh-English bilingual speech. Journal of Sociolinguistics 21(2), pp. 183-207. (10.1111/josl.12231)
2016
- Durham, M. and Morris, J. eds. 2016. Sociolinguistics in Wales. Basingstoke: Palgrave Macmillan. (10.1057/978-1-137-52897-1)
- Durham, M. and Morris, J. 2016. An overview of sociolinguistics in Wales. In: Durham, M. and Morris, J. eds. Sociolinguistics in Wales. Basingstoke: Palgrave Macmillan, pp. 3-28., (10.1057/978-1-137-52897-1_1)
- Morris, J. 2016. Porth esboniadur: Semanteg [Esboniadur Beirniadaeth a Theori]. [Online]. Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Available at: https://wici.porth.ac.uk/index.php/Semanteg
- Morris, J., Mayr, R. and Mennen, I. 2016. The role of linguistic background on sound variation in Welsh and Welsh English. In: Durham, M. and Morris, J. eds. Sociolinguistics in Wales. Basingstoke: Palgrave Macmillan, pp. 241-271., (10.1057/978-1-137-52897-1_9)
2015
- Morris, J. 2015. S. J. Hannahs (2013): The phonology of Welsh [Book Review]. Linguistische Berichte 242, pp. 197-199.
- Mennen, I., Mayr, R. and Morris, J. 2015. Influences of language contact and linguistic experience on the production of lexical stress in Welsh and Welsh English. Presented at: 18th International Congress of Phonetic Sciences, Glasgow, UK, 10-14 August 2015 Presented at The Scottish Consortium for ICPhS 2015, . ed.Proceedings of ICPhS 2015. London: The International Phonetic Association pp. Online.
2014
- Morris, J. 2014. The influence of social factors on minority language engagement amongst young people: an investigation of Welsh-English bilinguals in North Wales. International Journal of the Sociology of Language 2014(230), pp. 65-89. (10.1515/ijsl-2014-0027)
2013
- Morris, J. 2013. Sociolinguistic variation and regional minority language bilingualism: An investigation of Welsh-English bilinguals in North Wales. PhD Thesis, University of Manchester.
2012
- Van Hattum, M., Morris, J. and Hoffmann, D. 2012. Editorial: Proceedings of the 19th International Postrgraduate Linguistics Conference in Linguistics. In: Van Hattum, M., Morris, J. and Hoffmann, D. eds. Salford Working Papers in Linguistics and Applied Linguistics., Vol. 2. Salford: University of Salford, pp. 1-1.
2010
- Morris, J. 2010. Phonetic variation in Northern Wales: preaspiration. Presented at: Second Summer School of Sociolinguistics, Edinburgh, Scotland, 14-20 June 2010 Presented at Meyerhoff, M. et al. eds.Proceedings of the Second Summer School of Sociolinguistics, The University of Edinburgh. Edinburgh: University of Edinburgh pp. 1-16.
Addysgu
Addysgu ym Mhrifysgol Caerdydd
Rwyf yn dysgu (neu wedi dysgu) modiwlau ar yr iaith Gymraeg ac ieithyddiaeth. Mae'r modiwlau hyn yn cynnwys:
- Sgiliau Llafar yn y Gymraeg
- Defnyddio'r Gymraeg
- Cyflwyniad i'r Gymraeg
- Diwylliant y Gymraeg
- Yr Ystafell Ddosbarth
Rwyf wedi arwain y modiwlau canlynol:
- Y Gymraeg yn y Gymru Gyfoes
- Cymraeg y Gweithle a'r Gymuned
- Yr Iaith Ar Waith
- Sosioieithyddiaeth
- Caffael Iaith
- Blas ar Ymchwil
- Ymchwilio Estynedig
Rwyf hefyd yn addysgu ar yr MA mewn Astudiaethau Cymreig a Cheltaidd ac yn darparu hyfforddiant ar dadansoddi data i fyfyrwyr PhD yr Ysgol.
Addysgu Blaenorol ym maes ieithyddiaeth
Rwyf hefyd wedi dysgu ar y modiwlau canlynol ym maes Iaith Saesneg ac Ieithyddiaeth:
- Cyflwyniad i Ffonoleg
- Dadansoddi Disgwrs
- Amlieithrwydd Cymdeithasol
- Tafodieithoedd y Saesneg
Addysgu Blaenorol ym maes Cymraeg i Oedolion
Rwyf wedi addysgu ar y cyrsiau canlynol ar gyfer oedolion sy'n dysgu'r Gymraeg:
- Cynllun Sabothol Cenedlaethol ar gyfer hyfforddiant iaith Gymraeg
- Cymraeg yn y Gweithle (Addysg Bellach)
- TGAU Cymraeg Ail Iaith (Oedolion)
- Cymraeg i Oedolion
Themâu Ymchwil
Amrywio a newid ieithyddol yn lleferydd siaradwyr dwyieithog
Canolbwyntia fy ngwaith ymchwil yn bennaf ar amrywio a newid ieithyddol (neu dafodieitheg gymdeithasegol) yn lleferydd siaradwyr dwyieithog Cymraeg-Saesneg. Mae nifer o ddatblygiadau cymdeithasol yn yr ugeinfed ganrif wedi effeithio ar ddemograffeg siaradwyr y Gymraeg. Yn gyntaf, mae mewnfudo a shifft ieithyddol wedi arwain at ddirywiad yn y nifer o siaradwyr sydd yn caffael y Gymraeg ar yr aelwyd, yn enwedig mewn ardaloedd y Fro Gymraeg draddodiadol. Yn ail, ceir cynnydd yn y nifer o ‘siaradwyr newydd’ sydd yn dod o deuluoedd di-Gymraeg. Cwestiwn a godir yn fy ngwaith yw i ba raddau y mae ffactorau ieithyddol ac all-ieithyddol (megis rhyw, sefyllfa'r Gymraeg yn y gymuned, ac iaith ar yr aelwyd) yn dylanwadu ar amrywio seinegol a ffonolegol yn y Gymraeg a'r Saesneg. Rwyf yn cymhwyso ymchwil flaenorol ym maes sosioieithyddiaeth at ddwyieithrwydd, felly, ac yn cymharu sut y mae siaradwyr yn cynhyrchu eu dwy iaith. Yn fwy diweddar, rwyf wedi bod yn edrych ar sut mae siaradwyr yn gwerthuso acenion Cymraeg (gyda Robert Mayr ac Ianto Gruffydd), caffaeliad gallu sosioieithyddol gan bobl ifainc mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg (gyda Mercedes Durham a Katharine Young), ac amrywio ardddulliadol yn y repertoire dwyieithog.
Cymdeithaseg dwyieithrwydd
Mae gennyf ddiddordeb mewn cymdeithaseg iaith. Rwyf wedi cyhoeddi ar ymagweddau tuag at y Gymraeg a'r defnydd ohoni ymhlith pobl ifanc yng Ngogledd Cymru ac rwyf hefyd wedi bod yn rhan o brosiect ymchwil a ariennir gan Lywodraeth Cymru ar drosglwyddo'r Gymraeg. Diddordeb arall sydd gennyf yw sut mae hunaniaethau yn croestorri. Er enghraifft, rwyf wedi bod yn gweithio ar brosiect sy'n ymchwilio i brofiadau siaradwyr LHDTC+ y Gymraeg a'r modd y mae eu hunaniaethau yn gallu dylanwadu ar ei gilydd (gyda Sam Parker).
Caffael y Gymraeg fel ail iaith
Rwyf wedi cyhoeddi erthygl ar ymagweddau tiwtoriaid Cymraeg i Oedolion tuag at ynganu dysgwyr ac wedi edrych ar sut y mae dysgwyr yn ynganu'r Gymraeg. Yn ehangach, mae gennyf ddiddordeb yn nylanwad ffactorau cymdeithasol a seicolegol ar gaffael y Gymraeg fel ail iaith mewn ysgolion ac ymhlith oedolion.
Adnoddau a seilwaith digidol y Gymraeg
Rwyf wedi gweithio ar nifer o brosiectau sy'n cyfrannu at adnoddau yn y Gymraeg ac yn arwain ar brosiectau i greu profion darllen a sillafu yn y Gymraeg ynghyd â thesawrws digidol yn yr iaith.
- Corpws Cenedlaethol Cymraeg Cyfoes (arweinwyd gan Dawn Knight)
- ACC: Adnodd Creu Crynodebau gyda Dawn Knight a Mo El-Haj ac Ignatius Ezeani.
- Prawf Darllen Consortiwm Canolbarth De Cymru gyda Rosanna Stenner, Geraint Palmer, a Dylan Foster Evans.
- Gwefan Gwylia Dy Dafod gyda Leandro Beltrachini, Mara Cercignani, Iwan Wyn Rees, Andreas Papageorgiou, ac Ivor Simpson.
Prosiectau Cyfredol
- Gwerthusiad cymdeithasol acenion Cymraeg gyda gyda Robert Mayr ac Ianto Gruffydd.
- Ffactorau cymdeithasol a seicolegol sy'n dylanwadu ar ymagweddau dysgwyr y Gymraeg gyda Charlotte Brookfield.
- ThACC: Thesawrws Ar-lein Cymraeg Cyfoes gyda Dawn Knight, Mo El-Haj, ac Elin Arfon.
- Prawf Sillafu Consortiwm Canolbarth De Cymru gyda Rosanna Stenner, Geraint Palmer, a Dylan Foster Evans.
Supervision
Rwyf yn awyddus i glywed gan ddarpar fyfyrwyr sydd â diddordeb yn y meysydd canlynol:
- Sosioieithyddiaeth
- Amrywio a Newid Ieithyddol
- Cymdeithaseg Iaith
- Dwyieithrwydd
- Caffael Ail Iaith
- Seineg a Ffonoleg
