Harbourview
Uchelgais rhwydwaith Iwerddon-Cymru arfaethedig yw codi ymwybyddiaeth o borthladdoedd fel treftadaeth arfordirol.
Nid yw porthladdoedd hanesyddol, fel elfennau seilwaith, yn adeiladau neu’n gofadeiladau, ac mae’n dod o dan gylch gwaith pennu treftadaeth. Ond ar yr ymyl, maent yn hanfodol ar gyfer dehongli meddiant dynol ar ynysoedd yn hanesyddol. Mae lefelau môr a dwyster stormydd cynyddol o ganlyniad i’r newid yn yr hinsawdd yn rhoi’r elfennau bregus hyn mewn perygl llythrennol o ddiflannu. Yng nghyd-destun gwleidyddol ac economaidd Brexit, mae rhaniadau a ffiniau’n cael eu pennu, a allai effeithio ar lawr mwy na chytundebau masnachol. Mae pwysigrwydd ymchwilio a datgelu hanes mwy cynnil perthnasoedd graddfa fach ar draws y dyfroedd hyn yn amserol bellach.
Gyda’r nod o adfer cysylltiadau coll, mae prosiect Harbourview yn amlygu cysylltiadau cudd drwy arolygon cyfranogol, drwy ddefnyddio dulliau hygyrch newydd o recordio 3D a delweddu safleoedd cynnil ar bob ochr i fôr Iwerddon. Dros flynyddoedd diweddar, mae prosiectau archaeoleg cymunedol wedi llwyddo i ymgysylltu â’r cyhoedd ar ystod o safleoedd ac ar draws cyfnodau hanesyddol helaeth. Yn anochel, roedd y llwybrau a’r pwyntiau ymadael hyn ar gyfer nwyddau, ynghyd â gwybodaeth, credoau, a dealltwriaeth ehangach. Drwy gymathu pedwar model digidol cymaradwy y gellir eu defnyddio a’u rhannu â thimau cymunedol yn Iwerddon a Chymru, nod Harbourview yw sefydlu dialogau newydd i hwyluso chwilfrydedd a myfyrdod.
Cyllid
Grant Rhwydweithio DU/Iwerddon ESRC-IRC
Cyd-ymchwilydd
Yr Athro Cynorthwyol Elizabeth Shotton, Coleg Prifysgol Dulyn
