Miliynau yn fwy o blant yng ngorllewin a chanolbarth Africa yn dioddef o ddiffyg maeth, yn ôl arolwg

Mae arolwg yn dangos bod nifer y plant sy'n dioddef o ddiffyg maeth yng ngorllewin a chanolbarth Affrica wedi codi gan dair miliwn mewn cyfnod o bum mlynedd.

Yn ôl academyddion o Brifysgol Caerdydd, nid yw'r ymchwil – y cyntaf o'i math yn y rhanbarth – yn dangos unrhyw ostyngiad yn nifer y plant sy'n dioddef mathau lluosog o ddiffyg maeth a bod y baich lluosog hwn lawer yn fwy cyffredin na'r hyn a dybiwyd yn flaenorol. Maent yn rhestru tlodi parhaus, ansicrwydd eang o ran bwyd, twf cyflym dros ben yn y boblogaeth drefol ac amodau byw tlawd fel rhai o'r ffactorau sydd wedi cyfrannu at y cynnydd.

Yn ôl y prif awdur, Dr Marco Pomati, sy'n gweithio yn Ysgol y Gwyddorau Cymdeithasol: "Yn ôl ein dadansoddiad, prin iawn yw'r cynydd a wnaed er mwyn mynd i'r afael â'r sefyllfa daer o ran diffyg maeth yng ngorllewin a chanolbarth Affrica. Mae'r dangosyddion presennol ar gyfer diffyg maeth ymhlith plant, sy'n cael eu defnyddio'n gyffredin gan lywodraethau a sefydliadau amrywiol i olrhain y broblem, yn tangynrychioli i raddau helaeth beth yw hyd a lled diffyg maeth, a chyfuniadau o ddiffyg maeth ymhlith plant yn enwedig.

"Mae ambell gyfuniad o ddiffyg maeth yn gofyn am berygl uwch o farwolaeth a morbidrwydd ond eto, nid yw'r rhain yn cael eu monitro'n rheolaidd. Mae gwell dealltwriaeth o ffactorau cymdeithasol sy’n achosi diffyg maeth yn hanfodol er mwyn i lunwyr polisïau allu datblygu strategaethau gwybodus a gwydn i fynd i'r afael â'r prif ffactorau."

Gan ddefnyddio data arolygon demograffeg ac iechyd (DHS) ac Arolygon Clystyrau Dynodyddion Lluosog (MICS) UNICEF, dadansoddodd yr ymchwilwyr ddata ar draws 18 o wledydd yn y rhanbarth. Yn ôl eu canfyddiadau, roedd 21 miliwn o blant o dan bum mlwydd oed yn dangos un math neu ragor o ddiffyg maeth yn 2010, o'i gymharu â 18 miliwn yn 2005. Roedd ychydig dros naw miliwn o blant o dan bum mlwydd oed yn profi dau fath o ddiffyg maeth neu ragor.

Yn Nigeria, y wlad fwyaf poblog yn y rhanbarth, roedd dros hanner y plant (52%) yn dioddef o ddiffyg maeth a 22% ohonynt yn dangos arwyddion o ddiffyg maeth lluosog. Ghana oedd yr unig wlad lle gwelwyd gostyngiad clir yng nghyffredinrwydd yn ogystal â nifer y plant sy'n dioddef o ddiffyg maeth.

Yn 2015, ymrwymodd pob un o aelod-wledydd y Cenhedloedd Unedig ag Agenda 2030 er Datblygu Cynaliadwy, gan addo cymryd camau i ddileu tlodi a newyn fel rhan o gyfres ar Nodau Datblygu Cynaliadwy.

Ychwanegodd y cyd-awdur, Dr Shailen Nandy: "Mae'r ffigurau hyn yn dangos bod angen uwchraddio'r ymdrechion rhyngwladol i ostwng tlodi os oes unrhyw gyfle iddynt lwyddo.

"Does dim angen unrhyw dechnolegau newydd yn y frwydr yn erbyn diffyg maeth, dim ond yr ewyllys gwleidyddol i fynd i'r afael ag anghydraddoldebau cymdeithasol ac economaidd. Yn absenoldeb hynny, dyheadau'n unig fydd targedau rhyngwladol fel Nodau Datblygu Cynaliadwy."

Mae Assessing Progress towards SDG2: Trends and Patterns of Multiple Malnutrition in Young Children in West and Central Africa wedi'i gyhoeddi yn Child Indicators Research ac ar gael yma.