Senedd Cymru yn clywed gan fyfyrwyr pro bono ar yr hawl i’r cyhoedd weld gwybodaeth amgylcheddol

Ym mis Tachwedd eleni, gwnaeth myfyrwyr sy'n effro i’r amgylchedd yn Ysgol y Gyfraith a Gwleidyddiaeth gael profiad go iawn o’r gyfraith ar waith pan drafodwyd ac ystyriwyd eu gwaith yn Senedd Cymru.

Bu i’r Cynllun Pro bono, sef y Prosiect Amgylcheddol, gyflwyno adroddiad a deiseb i Bwyllgor Deisebau'r Senedd a drafodwyd gan Aelodau o’r Senedd ar 13 Tachwedd 2023.

Dros y 2 flynedd ddiwethaf, mae’r myfyrwyr ar y cynllun wedi bod yn ystyried hawl gyfreithiol gan y cyhoedd i wybodaeth am yr amgylchedd. Ffocws eu gwaith oedd sicrhau bod cyrff cyhoeddus yn atebol, a bod yr wybodaeth yn fwy hygyrch, mewn modd y gall y cyhoedd gael rhagor o wybodaeth am sut mae cyrff cyhoeddus yn diogelu'r amgylchedd (ai peidio) a chwarae mwy o ran wrth wneud penderfyniadau ar yr amgylchedd, ond o safbwynt yr wybodaeth.

Caiff gwaith y grŵp ei oruchwylio gan y cyfreithiwr amgylcheddol, Guy Linley-argaeau. Yn gyn-fyfyriwr LPC Caerdydd, mae Guy wedi bod yn weithredol mewn nifer fawr o wahanol grwpiau amgylcheddol a chadwraeth dros y blynyddoedd ar faterion megis cyfraith bywyd gwyllt a chadwraeth, cyfraith gyffredin a’r camau statudol i’w cymryd yn erbyn cwmnïau dŵr a llygrwyr eraill. Mae ganddo ddiddordeb arbennig mewn materion ynghylch rhyddid gwybodaeth.

Bu adroddiad y grŵp, a’i gyflwynwyd i Bwyllgor y Senedd yn gynnar yn 2023, daflu golwg ar Reoliadau Gwybodaeth Amgylcheddol 2004, yr hawliau y maent yn sail iddynt, o ba gyfraith a chonfensiwn Ewropeaidd a rhyngwladol y maent yn deillio, a sut y cânt eu gweinyddu yn y DU. Yn fwyaf penodol, gwnaeth y grŵp ystyried a thrafod sut y gellid gwella’r Rheoliadau 2004 yng Nghymru, a fyddai’n caniatáu i Gymru arwain gweddill y DU drwy esiampl.

Trafododd aelodau o’r Senedd, Jack Sargeant a Joel James, yr argymhellion a geir yn yr adroddiad, lle awgryma’r olaf o’r rhain y dylai’r pwyllgorau hynny yn y Senedd sy'n mynd i’r afael â materion o’r fath (megis newid yn yr hinsawdd a chyfiawnder) gael eu gwneud yn ymwybodol o'r adroddiad a'i amryw o argymhellion.

Wrth siarad am yr adroddiad a'i argymhellion, dyma a ddywedodd Guy Linley-Adams, “Mae hyn yn galondid mawr i'r myfyrwyr. Mae’n dangos yn blaen bod gwaith caled y myfyrwyr yn gallu dylanwadu ar sut mae Cymru'n ymdrin â mynediad at wybodaeth o ran yr amgylchedd. Bydd y garfan sy’n rhan o’r Prosiect Amgylcheddol eleni yn bwrw ymlaen â'r gwaith hwn. Dyma brofiad yn y byd go-iawn o sut mae cyfreithiau’n cael eu creu ac rydym yn hynod ddiolchgar i'r Senedd am y cyfle hwn.”