Myfyrwyr yn ymweld ag UDA yn rhan o neges gwrth-hiliaeth Urdd Gobaith Cymru

Mae myfyrwyr Prifysgol Caerdydd yn teithio i UDA yn rhan o’u gwaith gydag Urdd Gobaith Cymru ar ei Neges Heddwch ac Ewyllys Da 2023.

Yn y daith, bydd y grŵp o 13 o fyfyrwyr, Prif Weithredwr yr Urdd Siân Lewis a’r Gweinidog dros yr Economi, Vaughan Gething, yn ymweld â Birmingham, Alabama, i ddysgu am ei hanes cyfoethog ym maes Hawliau Sifil ac i gydsefyll gyda’r gymuned Americanaidd-Affricanaidd 60 mlynedd ar ôl bomio Eglwys y Bedyddwyr ar 16th Street.

Yn dilyn yr ymosodiad terfysgol ym 1963, rhoddodd pobl Cymru ffenestr liw i'r eglwys.

Eglura Prif Weithredwr yr Urdd, Siân Lewis: “Rydym mor falch o’r cyfle i gryfhau ein perthynas gyda’r gymuned Affricanaidd-Americanaidd yn Birmingham, Alabama a rhoi cyfle i aelodau’r Urdd ddysgu mwy am hanes a digwyddiadau’r rhanbarth.

“Yn gynharach eleni, lluniodd ein pobl ifanc Neges Heddwch ac Ewyllys Da hynod bwerus sy’n taflu’r chwyddwydr ar wrth-hiliaeth, gan nodi’n glir, os yw pobl yn dyst i hiliaeth, bod angen i ni eu ‘Galw. Nhw. Allan.’ Mae’n briodol iawn, felly, ein bod ni’n ymweld â Birmingham ar y dyddiad pwysig hwn yng nghwmni’r myfyrwyr a greodd y neges ddylanwadol hon ac a glywyd a rannwyd gan filoedd ledled y byd.”

Yn ystod taith y mis hwn i Alabama, bydd y grŵp yn ymweld ag Eglwys y Bedyddwyr ar 16th Street, yn ogystal â nifer o adeiladau a sefydliadau hanesyddol ac arwyddocaol eraill a oedd yn hynod bwysig i'r mudiad hawliau sifil, megis Tŷ Rosa Park, Sefydliad Hawliau Sifil Birmingham,Motel AG Gatson a'r Amgueddfa Etifeddiaeth.

Byddan nhw hefyd yn bresennol mewn seremoni gosod torchau a phlannu coed ym Mharc Kelly Ingrim.

Dyma a ddywedodd Is-Lywydd Iaith, Diwylliant a Chymuned Cymru Undeb Myfyrwyr Prifysgol Caerdydd, Deio Owen, sy’n rhan o’r grŵp fu’n gweithio ar y Neges Heddwch eleni: “Mae bod yn rhan o neges heddwch yr Urdd eleni wedi bod yn brofiad a hanner gan roi'r cyfle inni fel myfyrwyr ddysgu am yr hiliaeth sydd yn dal i lygru'n cenedl a sut allwn ni chwarae rhan yn cael gwared ohono. Bydd y daith hefyd yn gyfle inni ddysgu mwy ac yn benodol am yr hanes a sut mae'n parhau i fod yn berthnasol heddiw. Bydd hefyd yn gyfle inni ddangos beth rydym ni fel Cymry eisiau ei weld yn ein cymdeithas a cyd-sefyll yn erbyn hiliaeth a ceisio gwneud newid drwy sefyll  i fyny  a rhannu ein neges.”

Dyma a ddywedodd Sian Lloyd, uwch-ddarlithydd yn Ysgol Newyddiaduraeth, y Cyfryngau a Diwylliant Prifysgol Caerdydd, sy’n mynd gyda’r myfyrwyr ar y daith: “Rydyn ni’n teimlo’n freintiedig i gael teithio i Birmingham Alabama gydag Urdd Gobaith Cymru, wrth inni ymchwilio mwy i hanes y mudiad Hawliau Sifil, gan ddod i adnabod a meithrin cyfeillion newydd ar hyd y ffordd. Mae’r myfyrwyr, a fu’n gweithio ar y Neges Heddwch eleni, yn frwd dros ddefnyddio’u llais i greu newid. Does gen i ddim amheuaeth y bydd y daith hon yn eu hysbrydoli a’u hysgogi hyd yn oed yn fwy.”

Dyma a ddywedodd Catrin Jones, Rheolwr Academi Gymraeg Prifysgol Caerdydd: “Peth ysbrydoledig yw gweld y myfyrwyr yn cydweithio â’i gilydd ar fater mor bwysig fel gwrth-hiliaeth yn ystod y flwyddyn. Yn anffodus, rydyn ni’n byw o hyd mewn cymdeithas lle mae hiliaeth yn bodoli a dim ond drwy gynnal trafodaethau agored a mynd i'r afael â'r materion yn uniongyrchol y gallwn ni wneud cynnydd. Rwy’n edrych ymlaen at glywed am yr hyn y mae’r grŵp yn ei ddysgu yn sgil yr ymweliad hwn, sydd yn sicr o fod yn berthnasol ac yn gwbl allweddol i’r Neges Heddwch eleni.”

Ar y 15fed o Fedi 1963, lladdwyd pedwar o blant mewn ymosodiad hiliol gan y Klu Klux Klan ar Eglwys y Bedyddwyr ar 16^th Street. Cafwyd ymateb syfrdanol ledled y byd yn dilyn yr ymosodiad a phan gyrhaeddodd y newyddion Gymru, penderfynodd yr artist gwydr John Petts dalu ei deyrnged drwy ddylunio ffenestr wydr yn rhodd i’r eglwys.

Ar ôl ymgyrch codi arian yn y Western Mail, gosodwyd y ffenestr ym 1964 ac mae trigolion Birmingham yn ei galw’n'Ffenestr Cymru' hyd heddiw.

Yn 2019, crëwyd partneriaeth rhwng yr eglwys a’r Urdd i feithrin cysylltiadau rhwng pobl Alabama a phobl ifanc Cymru. Ym mis Mehefin, teithiodd Côr yr Efengyl Prifysgol Alabama (UAB) i Gymru i berfformio a dysgu mwy am hanes, iaith a diwylliant y wlad.