Ewch i’r prif gynnwys

Ymchwilwyr Prifysgol Caerdydd ar flaen y gad yn y gwaith o sicrhau argaeledd therapi cornbilen sy'n arbed golwg, drwy’r GIG yng Nghymru

13 June 2022

Optom
From left to right: Dr Sally Hayes, Professor Keith Meek, Dr Sian Morgan.

Mae therapi arbed golwg o'r enw therapi croesgysylltu’r cornbilen wedi'i gymeradwyo'n ddiweddar gan Lywodraeth Cymru i’w defnyddio i drin cleifion mor ifanc ag 11 oed sy’n dioddef o gyflwr Ceratoconws.

Cyflwr sy'n achosi i'r cornbilen deneuo, gwanhau a bolio tuag allan gan arwain at astigmatiaeth ddifrifol, afreolaidd yw Ceratoconws. Defnyddir therapi croesgysylltu’r cornbilen i wneud y gornbilen yn fwy gwydn ac i atal y ceratoconws rhag gwaethygu.

Mae’r Dr Sally Hayes a'r Athro Keith Meek o'r Ysgol Optometreg a Gwyddorau'r Golwg ym Mhrifysgol Caerdydd wedi bod ar flaen y gad o ran ymchwil therapi croesgysylltu’r cornbilen; maen nhw’n gyd-sylfaenwyr Consortiwm y DU ar gyfer croesgysylltu, sef fforwm ar gyfer offthalmolegwyr, optegwyr a gwyddonwyr golwg sydd wedi ymrwymo i ddatblygu a hyrwyddo’r therapi.

Yn 2013, cymeradwywyd y therapi gan y Sefydliad Cenedlaethol dros Ragoriaeth mewn Iechyd a Gofal (NICE), a daeth yn therapi roedd posib ei derbyn drwy’r GIG yn Lloegr a'r Alban. Fodd bynnag, ni chafodd ei chymeradwyo yng Nghymru gan fod adolygiad o'r therapi a gynhaliwyd ar ran Llywodraeth Cymru o'r farn bod y dystiolaeth ynghylch ei heffeithiolrwydd yn annigonol ar y pryd.

Yn gynharach eleni, cynhaliodd Technoleg Iechyd Cymru (HTW), sefydliad a ariennir gan Lywodraeth Cymru sy'n gweithio i wella technoleg iechyd, ail-adolygiad o effeithiolrwydd a chost-effeithiolrwydd therapi croesgysylltu’r cornbilen ar gyfer plant ac oedolion â cheratoconws sy’n gwaethygu.

Daeth HTW i'r casgliad wedi hynny fod 'y dystiolaeth o blaid defnyddio therapi croesgysylltu’r cornbilen (CXL) fel triniaeth arferol ar gyfer trin plant ac oedolion sy’n dioddef o geratoconws sy’n gwaethygu'.

Bwrdd Iechyd Bae Abertawe yw'r cyntaf yng Nghymru i fod yn cynnig y driniaeth drwy’r GIG, ond mae tair canolfan arall ar gyfer therapi croesgysylltu’r cornbilen, yn y gogledd, y de-ddwyrain a'r de-orllewin, ar y gweill fel bod driniaeth ar gael yn haws i gleifion.

Dywedodd Dr Sally Hayes, a fu'n arbenigwr annibynnol yn y broses o adolygu HTW: "Bydd gallu derbyn therapi croesgysylltu’r cornbilen trwy’r GIG yng Nghymru, yn gwella bywydau cleifion sydd â cheratoconws yn sylweddol. Croesgysylltu’r cornbilen yw’r unig ffordd o atal ceratoconws sy’n gwaethygu rhag gwneud hynny, ond mae'r driniaeth hefyd yn helpu cleifion drwy sicrhau na fydd yn rhaid iddynt gael llawdriniaeth trawsblannu cornbilen, sy'n llawdriniaeth fawr."

"Rwy'n falch o fod yn rhan o Gonsortiwm y DU ar gyfer Croesgysylltu; tîm anhygoel o glinigwyr, optometryddion a gwyddonwyr golwg, sydd wedi bod yn gwbl allweddol i’r broses o gael golau gwyrdd ar gyfer defnyddio therapi croesgysylltu’r cornbilen yng Nghymru".
Dr Sally Hayes (née Dennis) Research Associate

Yn adroddiad terfynol HTW, cydnabuwyd cyfraniad Consortiwm y DU ar gyfer Croesgysylltu’r Cornbilen, i'r broses ymgynghori fel a ganlyn: 'Ar ôl ymgynghori ag Optometreg Cymru a Chonsortiwm y DU ar gyfer Croesgysylltu’r Cornbilen, cytunodd HTW ei bod yn briodol cyhoeddi Canllawiau wedi'u diweddaru, oherwydd newidiadau sylweddol i'r dystiolaeth oedd ar gael ers cyhoeddi'r Canllawiau gwreiddiol'.

Mae dyfarnu grant 5 mlynedd, gwerth £2.4 miliwn gan y Cyngor Ymchwil Feddygol i'r Athro Keith Meek, yr Athro Andrew Quantock, Dr Sally Hayes a Dr James Bell ar gyfer astudiaeth raddfa fawr ar y gornbilen wedi helpu i sicrhau bod Ysgol Optometreg a Gwyddorau'r Golwg Prifysgol Caerdydd, ar y cyd â Chonsortiwm y DU ar gyfer Croesgysylltu, yn parhau i chwarae rhan ryngwladol flaenllaw yn y gwaith o ddatblygu gwell triniaethau ar gyfer ceratoconws a chlefydau eraill sy’n effeithio’r cornbilen.

Rhannu’r stori hon

Our research delivers advances in knowledge to facilitate detection, diagnosis, monitoring and treatment of vision disorders to improve quality of life.