Dad-drefedigaethu Prifysgol Caerdydd? Dadansoddi daearyddiaethau, cysylltiadau, arferion a chymynroddion sefydliadol trefedigaethol ac ôl-drefedigaethol

Mae dad-drefedigaethu wedi cipio, a dominyddu, sylw'r cyfryngau cenedlaethol ond mae ymdrechion mewn sefydliadau fel prifysgolion yn aml yn methu â mynd i'r afael â'r heriau y mae'n eu cyflwyno.

Yn y prosiect hwn, byddwch yn tynnu ar syniadau ac ysgolheictod o ddaearyddiaeth ddynol a'r gwyddorau cymdeithasol i godi cwestiynau am heriau ideolegol, perthynol a materol gwaith dad-drefedigaethol. Bydd hyn yn eich helpu i ddatblygu technegau i symud arfer dad-drefedigaethu ym Mhrifysgol Caerdydd y tu hwnt i'w leihad cyffredin i ddiwylliant, di-sgwrs a'r ystafell ddosbarth.

Mae’r prosiect doethuriaeth hwn wedi’i leoli yng Ngholeg y Celfyddydau, Dyniaethau a Gwyddorau Cymdeithasol ym Mhrifysgol Caerdydd. Byddwch yn olrhain gwreiddiau'r coleg a'r brifysgol ehangach mewn perthynas â dinas Caerdydd a'i hesgyniad i amlygrwydd byd-eang trwy allforio glo a haearn. Gan gyfuno gwybodaeth hanesyddol a chyfoes, byddwch yn ymchwilio i'r perthnasoedd deinamig, amodol a pharhaus sydd wedi datblygu gyda gofodau a chymunedau lleol, rhanbarthol a byd-eang. Mae lle i'r ymgeisydd llwyddiannus ddewis ffocws sy'n gymesur â'i brofiad byw, ei ddiddordeb neu ei arbenigedd. Gallai hyn olygu, er enghraifft, pwyslais arbennig ar ddosbarth cymdeithasol, lleiafrifoedd hiliol, rhyw, rhywioldeb a/neu allu/anabledd.

Mae hwn yn brosiect amserol sy'n cyd-fynd â llawer o fentrau sydd ar y gweill ledled Cymru (Cadw, y Comisiwn Brenhinol, Adroddiad Legall i goffáu yng Nghymru).

Crynodeb

Mae dad-drefedigaethu – dad-ganoli ideolegau’r Gorllewin – wedi cael mwy a mwy o sylw syfrdanol a chyffrous yn y cyfryngau cenedlaethol (Gopal, 2021: 874).  Serch hynny, mae Gopal (2021) yn nodi ei fod hefyd wedi dod yn air poblogaidd ymhlith gweinyddiaethau prifysgolion. Er bod cydnabod ac ymgysylltu â’r broses hon o ‘ddysgu, dad-ddysgu ac ailddysgu’ (Datta, 2017 yn Held, 2020) yn strategaeth berthnasol ac, yn wir, yn hanfodol, mae ymdrechion i ‘ddad-drefedigaethu’ yn aml yn bethau da eu hystyr sy’n methu â mynd i'r afael â'r heriau anodd, heriol a materol y mae dad-drefedigaethu yn eu hachosi. Mae beirniaid yn dadlau y gall poblogrwydd naratifau ‘dad-drefedigaethu’ helpu prifysgolion i gryfhau eu henw da heb fynd at wraidd pethau. Mae rhai’n mynd ymhellach i ddadlau bod prifysgolion, yn eu hanfod, wedi’u rhwymo’n ddiwrthdro â thrais cudd rhywiaeth a hiliaeth, ac na allant helpu ond atgynhyrchu anghyfiawnder (Meyerhoff, 2019).

Nod y Ddoethuriaeth hon yw datblygu cwestiynau a nodi a dilyn ymgysylltiadau a dylanwadau er mwyn symud y tu hwnt i ostyngiadau cyffredin i ddiwylliant, di-sgwrs a’r ystafell ddosbarth.  Wrth wneud hynny, mae'n gweithio i 'gloddio ac adnabod llinellau dylanwad sy'n rhedeg o 'heb fod yn rai Ewrop' i 'rai Ewrop' ac felly'n ailgysylltu llwybrau tuag at ddeialog (Gopal, 2021:892). Bydd yn agor lle ar gyfer trafodaethau ynghylch a ellir a sut y gellir adennill perthnasoedd sefydliadol presennol. Mae hyn yn cynnwys archwilio syniadau am ddulliau astudio amgen (Meyerhoff 2019), actifiaeth ysgolheigion gwrth-hiliol (Joseph-Salisbury a Connelly 2021) a chreoleiddio dad-drefedigaethol  (Rodriguez a Tate 2015).

Bydd yr ymgeisydd llwyddiannus yn cael cyfleoedd i archwilio sut mae eu hymchwil yn cysylltu â nodau a blaenoriaethau sefydliadau amrywiol y trydydd sector, canolfannau ymchwil a mentrau cymdeithasol trwy Barc Ymchwil Gwyddorau Cymdeithasol Prifysgol Caerdydd.

Nodau a chwestiynau ymchwil

Gan gymryd ysbrydoliaeth o ysgolheictod ffeministaidd, ôl-drefedigaethol a dad-drefedigaethol, mae’r ymchwiliad croestoriadol hwn yn canolbwyntio ar ddaearyddiaethau Coleg y Celfyddydau, y Dyniaethau a’r Gwyddorau Cymdeithasol ym Mhrifysgol Caerdydd, gan olrhain perthnasoedd hanesyddol a chyfoes â’i amgylchedd cymdeithasol ac adeiledig allan i fannau a chymunedau lleol, rhanbarthol a byd-eang.  Gan ddefnyddio Marcus (1995) i ddefnyddio methodoleg 'ddilynol', bydd y Ddoethuriaeth yn ymchwilio i’r canlynol:

1. Sut y dylai Coleg y Celfyddydau, y Dyniaethau a’r Gwyddorau Cymdeithasol ymgysylltu â’r cysylltiadau hyn, myfyrio arnynt a/neu eu coffáu?
2. Ym mha ffyrdd y mae'r cymynroddion hyn yn llywio cysylltiadau cyfoes â phartneriaid a chymunedau ymchwil lleol a byd-eang?
3. I ba raddau y mae Coleg y Celfyddydau, y Dyniaethau a’r Gwyddorau Cymdeithasol yn cael ei ystyried yn sefydliad 'trefedigaethol', 'ôl-drefedigaethol', ' trefedigaeth newydd ' neu 'ddad-drefedigaethol'?

Bydd y prosiect hwn yn mabwysiadu dull dulliau cymysg ansoddol dau gam. Yn gyntaf, gan dynnu ar adnoddau archifol o gasgliadau arbennig Prifysgol Caerdydd, Llyfrgell Cangen Treftadaeth Cathays ac Archifau Morgannwg; arsylwadau cyfranogwyr o ofodau, cyfarfodydd a digwyddiadau sefydliadol allweddol; a chyfweliadau lled-strwythuredig â staff cyfadran a chymorth yn galluogi dealltwriaeth feirniadol o gysylltiadau, ymrwymiadau a dylanwadau hanesyddol a chyfoes allweddol. Mae dadansoddi a myfyrio ar yr unigolion, trafodaethau, ideolegau a phenderfyniadau lluosog, deinamig ac amodol sydd wedi, ac sy’n parhau i, chwarae rhan yn y brifysgol heddiw yn rhoi cyd-destun i ddeall cysylltiadau cyfoes yr olaf â'r gymuned ehangach.

Yn ail, ac yn dilyn trafodaethau rhwng yr ymchwilydd Doethuriaeth a'r tîm goruchwylio, bydd cysylltiadau dethol a nodwyd yn y cam cyntaf yn cael eu 'dilyn' i ddeall eu heffeithiau parhaus a'u hetifeddiaeth mewn cymunedau cyfagos a phell. Mae olrhain y perthnasoedd gofodol hyn drwy’r pethau, trosiadau, pobl, naratifau, bywgraffiadau a/neu wrthdaro sy’n eu cyflawni yn galluogi dadansoddiad mwy cyfannol o’r cysylltiadau y mae Prifysgol Caerdydd wedi’u meithrin â chymunedau o’r raddfa leol i’r byd.  Bydd y cam hwn yn tynnu ar ddulliau llyfryddol a chyfranogol megis cyfweliadau, teithiau cerdded a grwpiau ffocws rhyngweithiol i ddatblygu mewnwelediad i'r cysylltiadau cymdeithasol a phŵer, yr asiantaeth a'r arferion sy'n sefydlu ac yn atgynhyrchu rhwydweithiau ehangach Caerdydd.

Tîm goruchwylio