Digwyddiad ar themâu’n ymwneud â straeon ymfudo pobl Bwylaidd, yng Nghymru, yn lansio arddangosfa

I anrhydeddu lansiad yr arddangosfa ffotograffiaeth, cynhaliwyd 'Grove Park Camp (1946-57): Polish stories of resettlement in Slough’, lansiad oedd yn arddangos straeon ailsefydlu pobl Bwylaidd ers yr Ail Ryfel Byd ac a oedd yn myfyrio ar etifeddiaeth gyfoethog y cyfnewid diwylliannol Pwyleg-Cymreig heddiw. Fe’i cynhaliwyd yn yr Ysgol Ieithoedd Modern.

Curadwyd y digwyddiad, yn ogystal â’r arddangosfa ehangach, gan y myfyriwr Ymchwil ôl-raddedig Rio Creech-Nowagiel sydd wedi’u lleoli rhwng Prifysgol Caerdydd ac Amgueddfeydd Rhyfel Ymerodrol.

Gwahoddodd Rio ddau siaradwr i'r digwyddiad yn yr ysgol. Trafododd Dr Karolina Rosiak (Prifysgol Adam Mickiewicz, Poznań) ei hymchwil ar ymfudo diweddar Pwyliaid i Gymru. Yn anffodus, ni allai George Stacewicz fod yn bresennol ond darllenwyd ei gyflwyniad oedd yn hel atgofion am ei deithiau teuluol rheolaidd i'r Cartref Pwylaidd ym Mhenrhos, i'r gynulleidfa.

Mae’r arddangosfa’n adrodd hanes gwersyll Grove Park, a oedd yn un o gannoedd o wersylloedd ailsefydlu a sefydlwyd ledled y DU ar ôl yr Ail Ryfel Byd i ddarparu ar gyfer milwyr o Wlad Pwyl a’u teuluoedd, oedd wedi’u dadleoli. Mae’n defnyddio ffotograffau gan gyn-drigolion a’u disgynyddion i gynnig golwg unigryw ar sut beth oedd bywyd bob dydd i gymuned Parc y Gelli, a oedd ymhlith y cyntaf o amryw o genedlaethau o bobl Bwylaidd i ymgartrefu yn Slough yn y degawdau diwethaf.

Defnyddiodd Rio albymau teulu eu neiniau a theidiau fel man cychwyn ar gyfer eu hymchwil, yn ogystal â gweithio gydag aelodau o gymuned Bwylaidd aml-genhedlaeth Slough. Cafodd yr arddangosfa, a gynhaliwyd yn y pen draw yn Llyfrgell Slough's Curve, ei lansio yng Nghaerdydd yn gyfle i dynnu sylw at gysylltiadau Pwylaidd â Chymru yn y cyfnodau ar ôl y rhyfel a'r cyfnod cyfoes.

Dywedodd Rio: “Roedd yn bleser gallu dod â ffrindiau a chydweithwyr ynghyd i rannu’r arddangosfa hon wyneb yn wyneb ar ôl dwy flynedd o ddigwyddiadau ar-lein. Roedd y lansiad yn lleoliad delfrydol ar gyfer archwilio themâu yn ymwneud â phrofiadau pobl Bwylaidd o ran ymfudo, yng Nghymru.

“Rwy’n gobeithio bod aelodau o gymuned ehangach yr Ysgol Ieithoedd Modern wedi cysylltu â stori gwersyll ailsefydlu Parc y Gelli ac y byddant o bosib wedi’u hysbrydoli i ymgysylltu â’u hanes teuluol a’u treftadaeth ddiwylliannol eu hunain.”