Darllenwyr yn yr Ymerodraeth Print

Astudiaeth grefftus am hanes darllen yn oes yr ymerodraeth Fictoraidd yn ennill gwobrau

Mae'r Athro Llyfryddiaeth Bill Bell wedi ennill gwobrau o fri am ei lyfr ar ddarllenwyr oedd yn teithio yn y 19eg ganrif hir.

Mae Crusoe’s Books: Readers in the Empire of Print wedi ennill Gwobr Kay Daniels Cymdeithas Hanes Awstralia eleni yn ogystal â Gwobr Rosemary Mitchell Cymdeithas Astudiaethau Fictoraidd Prydain (BAVS) yn fuan wedi hynny.

Gan amlygu ystod eang o ffynonellau, gan gynnwys dyddiaduron, cyfnodolion a diwylliant llenyddol, mae’r Athro Bell yn taflu goleuni ar y ffyrdd hynod ac annisgwyl yr oedd pobl yn darllen yn yr Ymerodraeth Brydeinig am dros ganrif.

Mae’r llyfr rhagorol hwn yn edrych ar arferion darllen carcharorion o Awstralia, fforwyr ym mhegynau’r byd, ymfudwyr ar longau, ymsefydlwyr yn yr Alban, a milwyr y Rhyfel Byd Cyntaf, gan greu darlun hynod ddiddorol sy’n deillio o archifau nad ydym yn eu gweld yn aml a ffynonellau oedd heb eu cyhoeddi’n flaenorol.

Yn eu dyfyniadau, roedd beirniaid Cymdeithas Hanes Awstralia yn canmol ysgolheictod eithriadol yr awdur a’i ddefnydd feistrolgar o iaith ac arddull naratif, gan gydnabod sut mae wedi mynd i’r afael â hanes carcharorion mewn ffordd unigryw a newydd.

“Gan ddefnyddio lens llythrennedd ac arsylwi ei effaith ar ddatblygiad diwylliant ar gyfer y rhai sydd wedi’u carcharu neu eu dadleoli, mae [Crusoe’s Books] yn cyflwyno’r carcharor nid yn unig fel rhywun sy’n darllen testun, ond fel testun darllen. Mae Bell yn olrhain perthnasoedd amryfal ac ymgorfforedig carcharorion i’r gair print, gan osod y stori hon yn gadarn o fewn cyd-destun rhyngwladol yn ystod cyfnod o newid sylweddol mewn hanes imperialaidd.”

Mae blog dadlennol i gyd-fynd â’r llyfr yn cynnig dealltwriaeth fanylach o ddeunyddiau gwreiddiol ar gyfer y rhai sydd â diddordeb ysgolheigaidd yn y maes newydd hwn o'r dyniaethau sy'n ehangu.

Mae’r Athro Llyfryddiaeth Bill Bell, awdur Travels into Print: Exploration, Writing and Publishing 1760-1860, yn arbenigo mewn llenyddiaeth a diwylliant y bedwaredd ganrif ar bymtheg ac mae wedi ysgrifennu ar gymdeithaseg testun, hanes y llyfr, a damcaniaethau am lunio diwylliannau. Bydd casgliad o draethodau wedi’i gyd-olygu i nodi 300 mlynedd o Robinson Crusoe yn cael ei gyhoeddi yn ddiweddarach eleni.

Cyhoeddir Crusoe's Books: Readers in the Empire of Print, 1800-1918 gan Wasg Prifysgol Rhydychen.