Mae COVID-19 wedi cynyddu ymwybyddiaeth o ddatganoli ymhlith darparwyr newyddion y DU, yn ôl adroddiadau

Mae darparwyr newyddion y DU wedi gwella eu sylw i faterion datganoledig o ganlyniad i COVID-19, yn ôl adroddiad newydd.

Comisiynwyd yr Athro Stephen Cushion o Brifysgol Caerdydd a Dr Richard Thomas o Brifysgol Abertawe gan Ofcom i gynnal dadansoddiad annibynnol manwl ar draws y teledu ac ar-lein.

Edrychodd yr astudiaeth, sy’n barhad o ymchwil tebyg a gynhaliwyd yn 2015 a 2016, ar fwletinau newyddion teledu a ddarlledwyd ar y BBC, ITV, Channel 4, Channel 5 a Sky News, yn ogystal â gwefannau newyddion y DU ar y BBC, ITV a Sky News dros gyfnod o bedair wythnos yn ystod haf 2021.

Mae’r canlyniadau’n dangos bod mwy o newyddion a allai fod yn berthnasol i ddatganoli – tua 40% o’r agenda newyddion – oherwydd ffocws ar reolau COVID a wnaed gan lywodraethau datganoledig yr Alban, Cymru a Gogledd Iwerddon, yn ogystal â Llywodraeth y DU am Loegr.

Yn ogystal â dadansoddi’r cynnwys, cynhaliodd y tîm gyfweliadau ag uwch olygyddion newyddion, a ddatgelodd fod ystafelloedd newyddion wedi dod yn fwyfwy ymwybodol o'r angen i adrodd ar wahaniaethau polisi datganoledig mewn newyddion rhwydwaith.

Dywedodd yr Athro Cushion o Ysgol Newyddiaduraeth, y Cyfryngau a Diwylliant Prifysgol Caerdydd: “Mae ein dadansoddiad diweddaraf o ddarllediadau newyddion y DU yn dangos pwyslais cynyddol ar faterion yn ymwneud â datganoli, yn bennaf oherwydd y pandemig a’r rheolau gwahanol a osodwyd ym mhob gwlad.

“Ond, er i ni nodi bod tua 60% o’r straeon sy’n berthnasol i ddatganoli yn cynnwys rhyw fath o gyfeiriad at un neu fwy o’r pedair gwlad, roedd 40% o eitemau o hyd nad oeddent yn cynnwys unrhyw gyfeiriadau am berthnasedd datganoli, megis datgan a yw polisi yn ymwneud â Lloegr yn unig. At hynny, pan drafodwyd mater datganoledig, ychydig o eitemau a gymharodd benderfyniadau’r llywodraeth ar draws y pedair gwlad.

“Felly, er ei bod yn galonogol gweld gwelliant yn y modd yr ymdrinnir â materion datganoledig, rydym yn dal i ganfod cyfleoedd a gollwyd i gyfleu effaith datganoli ar gynulleidfaoedd. Mae’n hanfodol bod rhagor o waith yn cael ei wneud i wneud yn siŵr bod gwylwyr ledled y DU yn cael yr un wybodaeth am faterion pwysig.”

Archwiliodd academyddion 1751 o eitemau newyddion dros gyfnod o bedair wythnos. Roedd 1,331 o'r eitemau newyddion yn newyddion Teledu, tra bod 420 ar-lein. Roedd adroddiadau newyddion parhaus am y pandemig yn amlwg trwy gydol cyfnod y sampl, gan gynnwys sylw i gyfyngiadau COVID-19 ledled y DU ac yn rhyngwladol. I raddau llai roedd sylw i Bencampwriaethau pêl-droed Ewrop 2020, yn enwedig y cyfnod cyn, ac ar ôl, y gemau yn cynnwys Lloegr.

Mae’r Athro Cushion a’i gydweithwyr ym Mhrifysgol Caerdydd wedi treulio 15 mlynedd yn ymchwilio i rôl safleoedd newyddion wrth gyfathrebu datganoli. Rhagor o wybodaeth yma.