Dealltwriaeth radical newydd o pancreatitis acíwt yn rhoi gobaith i atal canser y pancreas yn fwy effeithiol

Mae ymchwil a arweinir gan Ysgol y Biowyddorau wedi trawsnewid dealltwriaeth o'r mecanwaith sy'n sail i'r clefyd hwn a all fod yn angheuol, sy'n ffactor pwysig yn natblygiad canser y pancreas

Mae pancreatitis acíwt, nad oes triniaeth benodol, awdurdodedig ar ei gyfer ar hyn o bryd, yn cael ei achosi'n fwyaf cyffredin gan gymhlethdodau coden y bustl neu gamddefnyddio alcohol.

Mae'r cysyniad newydd o pancreatitis acíwt yn wahanol iawn i'r farn gonfensiynol ei bod yn glefyd o gelloedd acinar, yr elfennau bach sy'n cynhyrchu amrywiaeth o ensynau treulio yn y pancreas. Mae'n symud y ffocws i'r rhyngweithio rhwng y celloedd acinar a dau fath arall o gell gyfagos yn y pancreas - celloedd serennaidd y pancreas a macroffagau pancreatig.

Mae cylchoedd rhyngweithiol dieflig, sy'n cael eu gyrru gan fewnlif gormodol o ïonau calsiwm ym mhob un o'r tri math o gell, yn achosi dadfeiliad cynyddol celloedd a rhyddhad cytocinau ac asiantau eraill. Mae hyn yn arwain at stormydd cytocin a bradykinin a allai fod yn angheuol, gan ymdebygu i'r rhai a welwyd mewn achosion difrifol o COVID-19.

Dangosodd gwaith y tîm fod calsiwm yn llifo i mewn i'r gell ym mhob un o'r tri math o gell drwy'r un math o sianel ac y gellir lleihau agoriad y math hwn o sianel yn effeithiol gan atalydd moleciwlau bach.

Meddai'r Arweinydd Ymchwil, yr Athro Ole Petersen CBE FRS: "Mae cyhoeddi ein cysyniad pancreatitis newydd y mis hwn yn benllanw ein gwaith dros y degawd diwethaf i ddiffinio'r union fecanwaith sy'n sail i ddatblygu pancreatitis acíwt. Mae ein cysyniad newydd, sy'n seiliedig ar dystiolaeth, wedi arwain am y tro cyntaf at driniaeth resymegol, sy'n cael ei phrofi ar hyn o bryd mewn treialon clinigol yn yr Unol Daleithiau."

Cafodd yr ymchwil ei chyhoeddi yng nghyfnodolyn Physiological Reviews, a’i chynnal ar y cyd â Sefydliad Ffiseg Bogomoletz yn Kyiv, Ukrain ac Ysgol Meddygaeth Prifysgol Jinan yn Guangzhou.