Cymhwyso atalyddion mTOR yn therapi llinell gyntaf ar gyfer clefyd yr arennau sy'n gysylltiedig â sglerosis twberus
Mae ymchwil Prifysgol Caerdydd yn arwain at drin tiwmorau arennol yn effeithiol mewn pobl y mae TSC yn effeithio arnynt, gan wella prognosis ac ansawdd bywyd.
Mae cyflwr sglerosis twberus (TSC) yn gyflwr genetig na ellir ei wella ar hyn o bryd sy'n effeithio ar tua 1 o bob 10,000 o bobl ledled y byd. Mae'r cyflwr yn achosi twf tiwmorau diniwed, rhan amlaf yn yr arennau, yr ymennydd a'r ysgyfaint. Er bod y tiwmorau'n ddiniwed ar y cyfan, gallant arwain at gymhlethdodau sy'n bygwth bywyd. Mewn oedolion, mae angiomyolipomas (tiwmor yr arennau) yn un o brif achosion marwolaeth o TSC. Mae symptomau cyffredin eraill TSC yn cynnwys annormaleddau'r croen, epilepsi, problemau ymddygiad ac anawsterau dysgu.
Mae gan Brifysgol Caerdydd hanes cryf o ymchwilio i’r hyn sy’n achosi TSC a sut i’w reoli. Cyn 2000, arweiniodd tîm o Brifysgol Caerdydd y consortiwm ymchwil a nododd y genyn TSC2, ac roeddent yn aelodau o'r consortiwm a nododd y genyn TSC1. Yn ogystal, nododd yr astudiaethau hyn y mwtanau genetig yn TSC1 a TSC2 sy'n achosi'r clefyd.
"Roedd y dystiolaeth gan ymchwil Prifysgol Caerdydd yn rhan hanfodol o’r broses a arweiniodd at y newid mewn polisi ac ymarfer clinigol sydd bellach wedi'i sefydlu'n fyd-eang."
Nodi llwybr triniaeth newydd
Cyn ymchwil Prifysgol Caerdydd, dan arweiniad yr Athro Julian Sampson, roedd yr holl driniaethau ar gyfer tiwmorau arennol sy'n gysylltiedig â TSC yn gallu achosi cymhlethdodau uniongyrchol a difrod parhaol.
Dangosodd ymchwilwyr y brifysgol fod mwtaniadau genetig sy'n achosi clefydau mewn cleifion TSC wedi arwain at newid signalau mTOR, protein sy'n rheoleiddio twf sy'n effeithio ar dwf celloedd, goroesiad, metabolaeth ac imiwnedd.
Roedd darganfod y cysylltiad rhwng genynnau TSC1/2, signalau mTOR a thwf tiwmor yn TSC yn cyflwyno'r posibilrwydd y gellid trin tiwmor TSC gyda rapamycin, cyffur sy’n bodoli eisoes, yn hytrach na thrwy lawdriniaeth. Cynhaliodd ymchwilwyr Prifysgol Caerdydd astudiaethau i archwilio goblygiadau ehangach atal mTOR yn llygod, gan ddefnyddio rapamycin ac atalyddion mTOR cysylltiedig.
Dangosodd astudiaethau clinigol dilynol gan dîm y brifysgol y gellid defnyddio atalyddion mTOR yn therapïau newydd ar gyfer TSC, gan leihau tiwmorau arennol a hefyd helpu i leddfu rhai o symptomau ehangach y clefyd.
Profi effeithiolrwydd drwy dreial clinigol
Cynlluniwyd treial clinigol, o'r enw TESSTAL, i asesu effeithiolrwydd a diogelwch rapamycin wrth drin cleifion TSC â thiwmorau arennol. Yn ystod y ddwy flynedd canfu'r treial fod maint tiwmor yr arennau wedi'i leihau ym mhob claf.
O'r 23 tiwmor a gafodd eu trin, roedd 21 wedi lleihau o ran maint, ac mewn 50% o gleifion roedd eu tiwmorau wedi lleihau o leiaf 30% mewn maint. Canfu'r astudiaeth hefyd fod triniaeth barhaus yn cynnal y gostyngiad ym maint y tiwmor.
Sefydlu'r defnydd o atalyddion ar draws grwpiau cleifion
Gall cleifion TSC gael amrywiaeth o genoteipiau, gydag amrywiaeth o fwtaniadau naill ai yn TSC1 neu TSC2. Cyn yr ymchwil gan dîm y brifysgol, nid oedd yn hysbys a oedd ymatebion cleifion i driniaeth gyda atalyddion mTOR yn dibynnu ar y mwtaniad.
Mewn astudiaeth ar y cyd rhwng Prifysgol Caerdydd a chydweithredwyr rhyngwladol, ni welwyd unrhyw gydberthynas rhwng y math o fwtaniad ac ymateb i therapi, gan ddod i'r casgliad y gellid defnyddio therapi atalyddion mTOR gyda holl gleifion TSC, waeth beth fo'u geneteg sylfaenol.
Gwnaeth ymchwiliad trylwyr tîm y brifysgol roi tystiolaeth bwysig i signalau mTOR ym mhatholeg a thriniaeth TSC er mwyn gweithredu therapi atalyddion mTOR i reoli'r clefyd yn glinigol yn fyd-eang.
Effaith allweddol
Arweiniodd ymchwil tîm Caerdydd i’r mecanweithiau moleciwlaidd sydd wrth wraidd twf tiwmorau mewn cleifion TSC ac effeithiolrwydd atalyddion mTOR i leihau twf tiwmorau at newid canllawiau rhyngwladol ar reoli'r clefyd.
Roedd eu gwaith hefyd wedi dylanwadu ar ymgyrch lobïo lwyddiannus gan elusen y DU, Cymdeithas Tuberous Sclerosis, i'r GIG gomisiynu atalyddion mTOR ar gyfer cleifion TSC.
Yn 2015, GIG Cymru oedd y gwasanaeth iechyd cyntaf yn y DU i gomisiynu atalyddion mTOR ar gyfer trin tiwmorau arennol mewn TSC.
Yn dilyn llwyddiant treialon, gan gynnwys treial TESSTAL Prifysgol Caerdydd, ymgyrchodd Cymdeithas Sglerosis Clorog i gomisiynu atalyddion mTOR gan GIG Lloegr ar gyfer trin cleifion TSC yn Lloegr hefyd.
O ganlyniad, yn 2016 cyhoeddodd GIG Lloegr y byddai'n caniatáu triniaeth i blant tair oed a hŷn, yn ogystal ag oedolion sy'n byw gyda TSC.
Cyfrannodd yr ymchwil at gyhoeddi Canllawiau Clinigol Arolygu a Rheoli yn 2013, sy'n argymell defnyddio atalyddion mTOR fel y driniaeth gyntaf ar gyfer angiomyolipomas arennol. Dyna’r driniaeth safon aur ar gyfer rheoli TSC yn glinigol.
"Mae effaith trin angiomyolipoma arennol yn llwyddiannus gyda atalyddion mTOR ar ansawdd bywyd cleifion wedi bod yn aruthrol gan y gall cleifion gymryd y driniaeth drwy’r geg yn eu cartref. Yn y gorffennol, roedd yn rhaid i gleifion fynd i’r ysbyty i gael triniaeth lawfeddygol neu embwlws ac roedd y dulliau hyn wedi achosi niwed parhaol i swyddogaeth arennol cleifion. Gan ei fod wedi'i gyfeirio at fecanwaith sylfaenol y clefyd, mae'r driniaeth hefyd yn ddefnyddiol i drin anafiadau i'r croen ac epilepsi mewn cleifion, gan gyfrannu ymhellach at wella ansawdd bywyd."
Ffeithiau allweddol
- Yn ogystal, yr Athro Sampson oedd awdur Canllawiau newydd y DU ar gyfer Rheoli a Goruchwylio TSC yn 2019, a ddatblygwyd drwy ailadrodd arolygon ar-lein gyda 86 o glinigwyr ac ymchwilwyr yn y DU, yn ogystal ag ymgynghori â’r Gymdeithas Sglerosis Clorog.
- Mae Cynghrair Tuberous Sclerosis (Cynghrair TS) yn elusen yn yr Unol Daleithiau sy'n rhoi cyllideb ymchwil gwerth miliynau o ddoleri. Nod yr elusen yw gwella’r opsiynau o ran triniaeth, mynediad at ofal ac ymwybyddiaeth o TSC yn yr Unol Daleithiau ac yn rhyngwladol.
- Yn 2017, dyfarnodd Cynghrair TS yr Athro Sampson ei anrhydedd fwyaf, sef Gwobr Manual R. Gomez, i gydnabod ymchwil effeithiol Caerdydd.
Dolenni perthnasol
Dolenni perthnasol
Cwrdd â’r tîm
Cysylltiadau pwysig
Yr Ysgol Meddygaeth
Mae’r Ysgol Meddygaeth yn ganolfan ryngwladol bwysig ar gyfer addysgu ac ymchwil, sy’n ymrwymo i wella iechyd y ddynoliaeth.
Cysylltu â ni
- Email: medicine@caerdydd.ac.uk
Ein lleoliad
Yr Ysgol Meddygaeth, Prif Adeilad Ysbyty Prifysgol Cymru, Parc y Waun, Caerdydd, CF14 4XN
Dyfarniad Athena Swan
Rydyn ni’n ymfalchio yn ein Dyfarniad Efydd Athena Swan ac yn ymdrechu’n barhaus i sicrhau cydraddoldeb rhwng y rhywiau.