Dan y Chwyddwydr: Labordy Humphreys - deall ymatebion imiwnedd i firysau

Mae system imiwnedd ein corff yn ein hamddiffyn rhag heintiau, ond weithiau mae’n gorymateb ac yn achosi niwed i’r organau mewn proses a elwir yn llid.

Mae labordy Humphreys, a arweinir gan yr Athro Ian Humphreys, yn gymysgedd eclectig o fyfyrwyr clinigol ac anghlinigol, ymchwilwyr ôl-ddoethuriaeth a chynorthwywyr ymchwil yn yr Is-adran Haint ac Imiwnedd a Sefydliad Ymchwil Systemau Imiwnedd y Brifysgol (SIURI), sydd eisiau deall ymatebion imiwnedd i firysau a chanfod pa ddulliau sy’n rheoli’r weithred gydbwyso hon yn ein cyrff.

Mae gan labordy Humphreys ddiddordeb arbennig mewn dau firws pwysig; y ffliw a firws herpes cytomegalofirws, sy’n broblem ddifrifol mewn oedolion sydd â system imiwnedd wan (megis cleifion trawsblaniad) a phlant ifanc yn dilyn haint cynhenid. Dyma ddisgrifiad Ian: “yn astudio’r prosesau hyn mewn modelau arbrofol ac, yn achos cytomegalofirws, rydym yn gweithio gydag Uned Ymchwil Arennol Cymru i astudio heintiau derbynwyr arennau a drawsblannwyd.

Wrth astudio llid a achosir gan firws, ein nod yw datblygu strategaethau gwrthlidiol y gellir eu defnyddio’n ddiogel i drin sgîl-effeithiau niweidiol heintiau firws. Rydym hefyd yn gobeithio deall yn well sut mae pobl wahanol yn ymateb yn wahanol i firysau. I gyflawni’r nodau hyn, dyfarnwyd swm nodedig o £2 filiwn i’r labordy gan adnewyddiad Uwch Gymrodoriaeth Ymchwil Ymddiriedolaeth Wellcome.”

Mae gan labordy Humphreys hefyd ddiddordeb mewn manteisio ar firysau fel brechlynnau, gan gydweithio â labordai Andrew Godkin, Awen Gallimore a Richard Stanton. Y syniad yw gwneud yn ddiogel cytomegalofirysau na all rannu ac achosi clefydau ond sydd wedi eu creu er mwyn cynhyrchu protein a gynhyrchwyd gan ganserau. Wrth wneud hyn, gellir ‘twyllo’r’ ymateb imiwnedd i feddwl fod y canser yn rhan o’r firws. Gan fod ein system imiwnedd fel arfer yn ymateb yn gryfach i firysau na chanserau, gellir cymell ymatebion imiwnedd sy’n gallu atal datblygiad canser.

I helpu i gefnogi’r gwaith hwn, dyfarnwyd Gwobr Gydweithredol o £1.5 miliwn i’r tîm cydweithredol yn ddiweddar (dan arweiniad Andrew Godkin) gan yr Ymddiriedolaeth Wellcome.

Dyma fersiwn fyrrach o'r erthygl lawn oedd yn rhifyn 31 o ReMEDy.

Darllenwch yr erthygl lawn