Canolfan Ymchwil Iaith a Chyfathrebu

Ymchwil

Iaith ac Ieithyddiaeth

Ieithyddiaeth Corpws

Mae gennym amrywiaeth eang o ddiddordebau sy'n ymwneud â ieithyddiaeth corpws. Mae’r rhain yn cynnwys:

• creu a casglu corpws
• dadansoddiad disgwrs wedi’i liwio gan corpws
• anodi a thagio cropws
• ymchwil amlffurf yn seiliedig ar gorpws

Rydym hefyd yn defnyddio corpora i archwilio:

• y berthynas rhwng iaith, disgwrs a diwylliant
• cyfathrebiaeth proffesiynol, gweithle a chyhoeddus
• trosiad
• ieitheg a patrymmau mewn gramadeg geiriau
• y rhyngwyneb rhwng Ieithyddiaeth Weithredol Systemig (SFL) ac ieithyddiaeth corpws

Iaith Fformiwläig

Rydym yn astudio’r ffordd y mae pobl yn cyflawni pethau mewn cyfathrebu gan ddefnyddio unedau iaith cyffredin uwchlaw lefel geiriau, gan gynnwys:

• idiomau a diarhebion
• troadau ymadrodd cyffredin
• termau aml-air
• iaith ailadroddus mewn dementia
• sut mae'r ymadroddion hyn yn newid dros amser ac yn adlewyrchu newid cymdeithasol
• tebygrwydd a gwahaniaethau ar draws ieithoedd
• rôl iaith fformiwläig mewn hyfedredd ail iaith
• iaith fformiwläig mewn cyfathrebu proffesiynol

Goslef a Strwythur Gwybodaeth

Rydym yn astudio sawl maes yn ymwneud â swyddogaeth llafaredd, gan gynnwys:

• y system tôn fel adnodd rhyngbersonol
• defnyddio acenion traw i ddangos trawsnewidiadau annisgwyl mewn disgwrs
• defnyddio acenion traw i nodi ffocws
• sut mae prosodi, rhythm, trefn geiriau, cyfeiriadaeth a semanteg yn gwthio'r neges ymlaen

Caffael Iaith (Cyntaf ac Ail)

Rydym yn astudio caffael iaith gyntaf ac ail iaith, gan edrych ar agweddau megis datblygiad ffonolegol, gramadegol, pragmatig, semantig a geirfaol, a'r goblygiadau ar gyfer dysgu ac addysgu. Mae’r rhain yn cynnwys ymchwil mewn:

• datblygiad ffonolegol babanod o'r cyfnod cyn geni hyd at ddiwedd eu babandod
• dysgu ac addysgu ail iaith (neu iaith ychwanegol).
• ffactorau cymdeithasol a seicolegol sy'n effeithio ar ddatblygiad iaith plant
• plant yn caffael iaith safonol ac ansafonol
• cymhwysedd sosioieithyddol Saesneg fel lingua franca
• anhwylderau iaith datblygiadol

Disgrifiad Iaith

Rydym yn disgrifio gramadeg, geirfa, ffonoleg a semanteg iaith o amrywiaeth o safbwyntiau, yn cynnwys:

• categorïau swyddogaethol
• newid diacronig a defnydd ac amrywiadau cydamserol
• gramadegol
• enwau ac nominaliaeth
• semanteg geirfaol
• theori ramadegol
• teipoleg iaith
• strwythur gwybodaeth
• enwoldeb ac uniondeb ystyr

Amrywiad a Newid Iaith, ac Ieithyddiaeth Hanesyddol

Rydym yn astudio sut mae amrywiad ieithyddol cyfredol wedi'i gysylltu'n gynhenid â'r dadansoddiad o newid iaith a'i berthynas ag amser, a sut mae canfyddiadau un maes yn llywio rhai'r llall. Mae ein diddordebau iaith ac amser yn cynnwys:

• newid ar lefelau ieithyddol (geirfa, morffosyntactig, ffonolegol, disgwrs)
• rhyngweithio rhwng ffactorau mewnol ac allanol mewn newid iaith
• cyswllt iaith a sifft iaith
• sosioieithyddiaeth hanesyddol
• arddulliau hanesyddol
• agweddau tuag at iaith a defnydd iaith
• newid mewn iaith fformiwläig

Astudiaethau Geirfa

Rydym yn astudio ffurf a swyddogaeth geiriau a'u perthynas â gramadeg, er enghraifft:

• patrymau gramadegol geirfa
• newid geirfa dros amser o ganlyniad i gyswllt iaith
• sut rydyn ni'n dysgu geiriau mewn iaith gyntaf neu ail iaith
• sut mae ystyr gair yn cael ei ddylanwadu gan ei berthynas â geiriau eraill
• dadansoddiad geirfaol swyddogaethol
• dadansoddiad patrymau gyda corpws

Ethnograffeg Ieithyddol

Rydym yn defnyddio dulliau ethnograffig i ymchwilio i arferion cyfathrebol mewn ystod o gyd-destunau cymdeithasol. Mae’r rhain yn cynnwys:

• cyd-destunau meddygol a gofal iechyd megis nyrsio, a rhoddi organau
• cyd-destunau cyhoeddus megis siopau, llyfrgelloedd a hyfforddiant chwaraeon
• cyd-destunau cyfryngau cymdeithasol fel gemau ar-lein, Facebook, cymunedau YouTube
• cyd-destunau cyfreithiol fel gorsafoedd heddlu a chyngor cyfreithiol
• trefniadaeth gymunedol a rheoli adnoddau
• trosiad

Rydym yn astudio ffurfiau geiriol a gweledol/amlfoddol o drosiadau, gan gynnwys:

• cyfathrebu yn y gweithle
• cyfathrebu gofal iechyd
• gwrthdaro a disgwrs
• cartwnau gwleidyddol
• darluniau, comics, nofelau graffig, a naratifau graffig
• disgwrs ar y cyfryngau

Sosioieithyddiaeth

Mae’r ymchwil yng Nghaerdydd yn canolbwyntio ar sosioieithyddiaeth amrywiol a rhyngweithiol, gan edrych ar sut mae iaith yn cael ei heffeithio gan gymdeithas a diwylliant, ac yn effeithio arnynt.Mae hyn yn cynnwys ymchwil i mewn i:

• amrywiaeth teipograffeg a sillafu yn y cyfryngau
• coruwchamrywiaeth a thrawsieithu
• amlieithrwydd
• acenion a thafodieithoedd
• agweddau ac ideolegau ieithyddol
• iaith a rhywedd
• hunaniaethau a chymunedau sefydliadol

Ieithyddiaeth Swyddogaethol Systemig, Gramadeg Swyddogaethol Systemig

Rydym yn trin gramadeg a geirfa fel adnoddau ar gyfer gwneud ystyron cymdeithasol fel disgwrs. Rydym yn archwilio dimensiynau canlynol Ieithyddiaeth Weithredol Systemig:

• theori gramadegol
• disgrifiadau gramadegol o Saesneg ac ieithoedd eraill ac amrywiadau cofrestr/tafodieithol
• gramadeg geirfa
• strwythur gwybodaeth a thestun
• erchfynedigaeth a chyflwr gweithredol
• math llenyddol, cywair a chyd-destun
• dadansoddi testun
• agwedd, gwerthuso a safiad
• rhyngdestunolrwydd
• theori actor cymdeithasol

Ac rydym yn defnyddio'r theori a'r disgrifiad yn y meysydd canlynol:

• teipoleg drawsieithyddol
• cyfreithlondeb a llais
• ieithyddiaeth corpws
• addysg
• anhwylderau cyfathrebu
• arddulleg
• dadansoddiad disgwrs critigol (CDA)
• ymarfer proffesiynol

Cyfathrebiaeth

Ieithyddiaeth Gymhwysol, Addysg Iaith, Saesneg ar gyfer ddibenion penodol

Rydym yn canolbwyntio ar amrywiaeth o bynciau sy’n ymwneud â dysgu, addysgu a defnyddio iaith, a dyma gasgliad ohonynt:

• addysgu cyfathrebu proffesiynol
• saesneg fel lingua franca mewn cyd-destunau proffesiynol
• dysgu ac addysgu ail iaith
• prosesau ysgrifennu
• addysgu Saesneg i bwrpasau penodol
• dulliau o ddysgu ac addysgu gramadeg, geirfa a disgwrs

Dadansoddi Disgwrs, Dadansoddi Disgwrs Beirniadol, Dadansoddi Disgwrs wedi'i Gyfarwyddo â Chorpws

Rydym yn canolbwyntio ar ddatblygu offer, damcaniaethau a fframweithiau methodolegol ar gyfer dadansoddi disgwrs, gan ganolbwyntio ar y meysydd canlynol:

• diffinio a dadansoddi cyd-destun
• cyfathrebu yn y gweithle
• dadansoddiad disgwrs aml-foddol
• dadansoddi sgyrsiau
• iaith ac ystum a ddefnyddir mewn lleoliadau naturiol
• ymchwil amlfodd yn seiliedig ar gorpws
• testun a chyd-destunau cymdeithasol
• dadansoddi disgwrs digidol
• disgwrs a hunaniaeth
• cynrychioliadau ac ideolegau

Ieithyddiaeth fforensig / Iaith a'r Gyfraith

Rydym yn defnyddio amrywiaeth o ddamcaniaethau, methodolegau a dulliau i archwilio iaith a chyfathrebu am y gyfraith mewn amrywiaeth o gyd-destunau cyfreithiol a pharagyfreithiol. Rydym hefyd yn cyfrannu canfyddiadau cymhwysol ein hymchwil i ymarferwyr ar draws amrywiaeth o sefydliadau. Rydym yn gweithio ar draws y system gyfreithiol yn y meysydd canlynol:

• cgluro'r gyfraith mewn cyd-destunau megis cadw mewn dalfra
• datganiadau tystion ac arferion cyfweld
• yr heddlu'n delio â chwynion a chymryd galwadau
• cyfathrebu â phoblogaethau diamddiffyn gan gynnwys plant a'r rhai ag anhwylder cyfathrebu
• cynrychiolaeth a lluniad hunaniaeth yn iaith y gyfraith
• ymadrodd a chyfreitheg
• iaith carchar a chyfiawnder adferol
• tystiolaeth ac arbenigedd ieithyddol gan gynnwys: priodoli awduraeth, dadansoddiad nod masnach, a labeli rhybuddio
• dehonglwyr ac eiriolwyr iaith
• naratif yn y broses gyfreithiol
• perswadio yn y broses gyfreithiol
• moeseg drafodol a'r broses gyfreithiol
• cyfarwyddyd ac ideoleg rheithgor

Cyfathrebu Gofal Iechyd, Anhwylderau Cyfathrebu, Dementia a Chyfathrebu, Cyfathrebu Hyd Oes

Rydym yn astudio defnydd penodol iaith yng nghyd-destun gofal iechyd, yn rhychwantu cyfathrebu iechyd a chyfathrebu gydol oes. Gall hyn gynnwys anawsterau cyfathrebu chaffaeledig a sut mae iaith yn newid wrth i ni heneiddio, yn ogystal â phynciau fel:

Trosiad gweledol mewn ymgyrchoedd iechyd cyhoeddus

• trosiad mewn gofal diwedd oes
• salwch fel trosiad
• cyfathrebu iechyd mewn ysbytai
• alzheimers a dementia
• cyfathrebu â phobl â dementia
• cyfathrebu gweithwyr iechyd proffesiynol
• anhwylderau cyfathrebu sy'n deillio o anableddau cynhenid a chaffaeledig
• cynrychioliadau o heneiddio
• meddygaeth graffeg
• gwahaniaethau rhwng patrymau iaith pobl iau a hŷn
• cynrychioliadau'r cyfryngau o salwch, heneiddio a hyd oes

Cyfathrebu Rhyngddiwylliannol

Mae gennym ddiddordeb mewn archwilio critigol i mewn i gysyniadau ac ymagweddau at ddiwylliant a chyfathrebu rhyngddiwylliannol mewn amrywiaeth o gyd-destunau a chydag amrywiaeth o fethodolegau. Mae ein hymchwil yn archwilio’r meysydd canlynol, ymhlith eraill:

• cyfathrebu rhyngddiwylliannol yn y gweithle
• cysyniadau o ‘ddiwylliant’ mewn cyd-destunau sefydliadol
• critigo hanfodaeth, stereoteipiau ac ethnocentriaeth
• defnyddio ieithyddiaeth corpws mewn dadansoddiad rhyngddiwylliannol a diwylliannol
• cyfathrebu rhyngddiwylliannol a llais
• cyfathrebu rhyngddiwylliannol a moeseg drafodol
• defnydd o adnoddau cyfathrebol amlfodd mewn cyfarfyddiad rhyngddiwylliannol

Cyfryngau (Newydd), Comics/Nofelau Graffeg

Mae gennym amrywiaeth eang o ddiddordebau yn y meysydd hyn, gan gynnwys hunaniaeth, perfformiad ac ideolegau, ac rydym yn archwilio sut y gellir cymhwyso ein canfyddiadau y tu hwnt i’r byd academaidd:

• adeiladu a thrafod hunaniaeth
• cymunedau practis ar gyfryngau cymdeithasol
• creadigrwydd, newid a theipograffeg yn iaith y cyfryngau newydd
• moeseg ymchwil rhyngrwyd
• cynrychioliadau, ideolegau, a'r cyfryngau
• adrodd straeon hunangofiannol trwy gomics
• meddygaeth graffeg
• agweddau a pherfformiad iaith ar Twitter

Disgwrs Proffesiynol a Chyfathrebu yn y Gweithle

Rydym yn dadansoddi rhyngweithiadau mewn cyd-destunau proffesiynol a gweithle, er enghraifft sgwrs darlledu, rhyngweithio mewn llys barn a chyfarfodydd busnes. Mae llawer ohonom yn defnyddio dull ‘cymhwysol’, gan archwilio sut y gall ein canfyddiadau fwydo’n ôl i’r rheini yn y gweithle er mwyn gwella arferion. Mae ein gwaith yn cynnwys trafodaethau a chyfathrebu proffesiynol llafar, ysgrifenedig, amlfodd ac ar-lein:

• cyfathrebu proffesiynol cyfreithiol
• cyfathrebu lleyg-cyfreithiol
• disgwrs fforensig
• disgwrs wleidyddol yn y cyfryngau
• gweithwyr proffesiynol yn y cyfryngau, disgwrs a siarad ar gyfer darlledu
• trafodaeth cyfryngau newyddion a chyfathrebu
• rhyngweithio rhwng gweithwyr iechyd proffesiynol a chleifion-proffesiynol
• amgylcheddau iechyd amlieithog
• cyfathrebu rhyngddiwylliannol mewn gweithleoedd
• iaith cyfarfodydd busnes
• eglurhad yng nghyd-destun y gweithle
• llythrennedd mewn gweithleoedd
• cyfathrebu mewn cyd-destunau peirianneg

Cyfathrebu Gweledol ac Amlfoddol, Cyfathrebu Di-eiriau

Rydym yn canolbwyntio ar ddatblygu offer, damcaniaethau a fframweithiau methodolegol ar gyfer dadansoddi gweledol ac amlfodd gyda ffocws penodol ar y meysydd canlynol:

• tirweddau ieithyddol
• iaith ac ystum mewn cyd-destunau naturiol
• delweddau hysbysebu
• trosiad gweledol/amlfoddol ac eironi
• cyfathrebu di-eiriau yn y gweithle
• adnoddau trawsieithu a chyfathrebu
• ymchwil amlfodd yn seiliedig ar gorpws