Gwaith yn mynd rhagddo ar deml Indiaidd a ddyluniwyd yng Nghymru

Ar ôl bron i wyth mlynedd o ddylunio a chynllunio, mae'r gwaith adeiladu wedi dechrau o'r diwedd ar deml Indiaidd hynafol a ddyluniwyd gan y pensaer o Gaerdydd, yr Athro Adam Hardy.

Gosodwyd y bloc sebonfaen a gerfiwyd gyntaf gan Maharaja Mysore, mewn seremoni arbennig ddechrau'r mis yn Ventakapura, yn nhalaith Karnataka yn India. Mae'r bloc bellach wedi'i osod ar blatfform o flociau ithfaen a godwyd eisoes, a disgwylir i'r deml gael ei hadeiladu'n llawn mewn tua 12 mlynedd.

Mae'r deml yn lledu dros saith erw o dir, gyda'r prif dŵr dros 108 troedfedd o uchder. Bwriad y deml yw dangos arddull hynafol Hoysala, a ddaeth i'r amlwg rhwng yr 11eg a'r 14eg ganrif yn ardaloedd de-orllewinol Karnataka. Mae dros 100 o demlau yn arddull Hoysala wedi goroesi ar draws y rhanbarth hwnnw.

Pan fydd y deml wedi'i hadeiladu, bydd yn adfywio traddodiadau diwylliannol y rhanbarth, yn dod yn ganolfan grefyddol ac yn rhoi lle ar gyfer cynnal perfformiadau canu a dawnsio. Bydd hefyd yn rhoi lle ar gyfer y miloedd o addolwyr a thwristiaid sy'n ymweld bob blwyddyn. Neilltuwyd y deml i Shree Venkateshvara, ffurf o Vishnu.

Mynd y tu hwnt

Nod yr Athro Hardy wrth adfywio traddodiad yw mynd y tu hwnt i henebion mwyaf crand y cyfnod hwnnw. Bydd y deml yn cael ei gwneud o sebonfaen glas-llwyd, a bydd delweddau manwl ac addurniadau prydferth a gerfiwyd mewn arddull sy'n nodweddu Hoysala, yn ychwanegu at ei gogoniant.

Mae'r Athro Hardy, Athro Pensaernïaeth Asiaidd yn Ysgol Pensaernïaeth Cymru Prifysgol Caerdydd, yn awdurdod blaenllaw ym maes pensaernïaeth y Deml Indiaidd ac wedi bod yn astudio'r pwnc ers dros 35 mlynedd. Mae ei waith yn gyfuniad unigryw o waith ymchwil hanesyddol a dull creadigol o ddylunio.

Ar ôl i un o'i fyfyrwyr PhD gyfarfod ag ymddiriedolaeth gyhoeddus yn India ar hap, a oedd yn edrych i adeiladu teml newydd ar ffurf arddull Hoysala, daeth i'r amlwg mai'r Athro Hardy oedd y person gorau i ddylunio'r prosiect.

Dechreuodd y gwaith adeiladu ychydig o wythnosau yn ôl, yn dilyn wyth mlynedd o waith dylunio ac ailddylunio.

“Cyfrifiadau astrolegol”

Mae gan yr Athro Hardy ddarn mawr o waith ar ôl sy'n ymwneud â manylion cain y deml, sef dylunio'r mowldiau allanol, y pileri niferus a'r nenfydau, yn ogystal â dylunio'r temlau bychain sydd ar y waliau allanol.

Dywedodd yr Athro Hardy: “Mae hyn yn cynnwys tynnu lluniau o'r dyluniadau â llaw mewn maint go iawn, gan wneud yn siŵr bod y proffiliau yn gywir. Mae hefyd yn cynnwys cydlynu'r holl rannau wrth ystyried cyfrifiadau astrolegol lled y cynllun. Mae'n gymhlethdod ychwanegol oherwydd prin yw'r dimensiynau sy'n troi'n rhifau cyfan!”

Mae grŵp o grefftwyr heb eu hail ym maes cerfluniau arddull Hoysala wedi'u penodi i weithio ar y prosiect ac i hyfforddi prentisiaid.

Dywedodd yr Athro Hardy: “Rwyf wedi ceisio peidio â dylunio'r deml, ond yn hytrach ei datblygu o egwyddorion pensaernïol y traddodiad canoloesol. Mae'r rheiny, ynghyd â'r gofynion iconograffig – delweddau o'r duwiau a'u lleoliad – wedi golygu bod y deml wedi datblygu mewn ffordd naturiol ac anochel.”