Prifysgol Caerdydd yw’r prifysgol cyntaf yng Nghymru i dderbyn teitl Athro Regius
9 Rhagfyr 2016
Cyflwynodd Gweinidog Cabinet Llywodraeth y DU dros y Cyfansoddiad, Mr Chris Skidmore AS ynghyd ȃ Gweinidog Llywodraeth y DU yng Nghymru yr Arglwydd Bourne, yr anrhydedd i'r Brifysgol mewn seremoni a gynhaliwyd ddydd Gwener 9 Rhagfyr 2016.
Mae teitl Athro Regius yn ddyfarniad prin a mawreddog a roddir gan Ei Mawrhydi y Frenhines i gydnabod ymchwil o safon eithriadol o uchel mewn sefydliad. Prifysgol Caerdydd yw'r brifysgol gyntaf yng Nghymru i dderbyn yr anrhydedd.
Ym mis Mehefin eleni, y Brifysgol oedd un o 12 o brifysgolion a anrhydeddwyd i nodi Pen-blwydd Ei Mawrhydi yn 90 oed. Cyn hyn, dim ond 14 oedd wedi'u dyfarnu ers teyrnasiad y Frenhines Fictoria. Credir bod y teitl Athro Regius cyntaf wedi'i roi i Brifysgol Aberdeen yn 1497 gan y Brenin James IV.
Cyflwynwyd y fraint brin hon i gydnabod ymchwil ac addysgu eithriadol yr Ysgol Cemeg dros flynyddoedd lawer, yn ogystal â'i rôl wrth sbarduno twf a gwella cynhyrchiant yn y DU.
Mae'r Ysgol ar flaen y gad yn y modd y mae'n troi gwaith ymchwil cemegol sylfaenol yn amrywiaeth eang o gymwysiadau sy'n cael effaith gymdeithasol o bwys ym meysydd gwyddorau gofal iechyd, puro dŵr, newid yn yr hinsawdd ac amddiffyn, ymhlith llu o rai eraill.
Rhoddwyd Teitl Athro Regius i'r Athro Graham Hutchings, cyfarwyddwr Sefydliad Catalysis Caerdydd (CCI) ac un o arbenigwyr mwyaf rhagorol y byd ym maes catalysis – y broses o gyflymu adweithiau cemegol er mwyn gwneud cynhyrchion yn rhatach, yn lanach, yn fwy diogel ac yn fwy cynaliadwy.
Ar ôl cyflwyno'r warant cafodd y Gweinidogion ei tywys o gwmpas y cyfleusterau o'r radd flaenaf yn CCI a chyfarfu â'r Athro Hutchings i glywed mwy am weithgaredd ymchwil a rhaglenni addysg yr Ysgol Cemeg.
Dywedodd yr Athro Graham Hutchings: “Mae derbyn teitl Athro Regius yn anrhydedd enfawr i fi. Cyflwynir yr anrhydedd ar sail rhagoriaeth academaidd ac effaith, ac rydym yn rhagori yn y naill faes fel y llall yn Sefydliad Catalysis Caerdydd..."
"Mae catalysis yn gysylltiedig â phopeth a wnawn, ac mae'n cynnig atebion i'r rhai o'r problemau mwyaf dybryd megis darparu bwyd, canfod cyffuriau, ynni glân a chynhesu byd-eang. Heb os nac oni bai, bydd yr anrhydedd mawreddog hwn yn tynnu hyd yn oed yn fwy o sylw at ein gwaith arloesol wrth geisio ymateb i'r heriau hyn."
Dywedodd Chris Skidmore, y Gweinidog dros y Cyfansoddiad: "Yn y DU y mae rhai o brifysgolion gorau'r byd ac rwy'n teimlo'n freintiedig iawn i allu eu cydnabod gyda gwobr uchel ei bri fel hon..."
"Mae ymchwil Prifysgol Caerdydd yn batrwm ac yn golygu y gall ein gwlad barhau'n arloesol ac yn hyblyg yn y farchnad fyd-eang am genedlaethau i ddod."
"Gall pob un o'r prifysgolion sy'n derbyn teitl Athro Regius eu hystyried eu hunain yn gwbl haeddiannol o'r anrhydedd mawr hwn, rwy’n hapus iawn i weld Prifysgol o Gymru yn derbyn yr anrhydedd am y tro cyntaf.”
"Fel Gweinidog Llywodraeth y DU yng Nghymru, mae'n rhoi pleser aruthrol i mi ddathlu Athro Regius cyntaf Cymru - un o'r anrhydeddau mwyaf uchel ei barch a phrin ym maes addysg yn y DU."
Ychwanegodd yr Arglwydd Bourne, Gweinidog Llywodraeth y DU yng Nghymru: "Mae'n cydnabod nid yn unig ymchwil o ansawdd uchel ond yr addysg o safon rhagorol ym Mhrifysgol Caerdydd.”
Dewiswyd deiliaid newydd y teitl Athro Regius drwy gystadleuaeth agored, gyda phanel arbenigol annibynnol o feirniad o arbenigwyr busnes ac academaidd. Mae statws Athro Regius yn adlewyrchiad teilwng o ansawdd eithriadol o uchel yr addysgu a'r ymchwil mewn sefydliad.
