Academi Ewropeaidd yn dyfarnu Medal Erasmus i'r Arglwydd Martin Rees

Mae'r Academia Europaea wedi dyfarnu Medal Erasmus 2016 i'r Seryddwr Brenhinol yr Arglwydd Martin Rees yn ei chyfarfod a’i chynhadledd flynyddol yng Nghaerdydd.

Cyflwynwyd y wobr i'r Arglwydd Rees am ei gyfraniad sylweddol a'i lwyddiannau'n ymwneud â gwyddoniaeth Ewropeaidd dros gyfnod sylweddol o amser.

Mae'r Arglwydd Rees, y Seryddwr Brenhinol ar hyn o bryd, a chyn Lywydd y Gymdeithas Frenhinol, wedi gwneud gwaith damcaniaethol dylanwadol ar bynciau mor amrywiol â ffurfio tyllau du a ffynonellau radio all-alaethol, ac wedi cyflwyno tystiolaeth allweddol i wrth-ddweud y ddamcaniaeth Cyflwr Cyson ynghylch esblygiad y Bydysawd.

Yr Arglwydd Rees hefyd oedd un o'r cyntaf i ragweld dosbarthiad anghyson mater yn y Bydysawd, a chynigiodd brofion arsylwadol i bennu clystyrau sêr a galaethau.

Yn ogystal â'r wobr, bydd yr Arglwydd Rees yn traddodi Darlith glodfawr Erasmus, a'r teitl 'From Mars to the Multiverse' yn y gynhadledd a gynhelir yn Adeilad Haydn Ellis Prifysgol Caerdydd ddydd Llun 27 Mehefin.

Cyn y digwyddiad, dywedodd yr Arglwydd Rees: "Rwyf i wrth fy modd i gael fy newis i draddodi Darlith Erasmus eleni. Mae seryddiaeth a gwyddor y gofod yn bynciau lle mae cydweithio ar draws Ewrop wedi bod yn gryf ac effeithiol, felly mae'n arbennig o briodol fy mod yn siarad amdanyn nhw yng nghynhadledd Academia Europaea."

Cynhelir 28ain Cynhadledd Flynyddol yr Academia Europaea yng Nghaerdydd am y tro cyntaf, a bydd yn dod â rhai o'r meddyliau craffaf yn Ewrop ym meysydd y dyniaethau a'r gwyddorau at ei gilydd.

Sefydlwyd yr Academia Europaea yn 1988, ac mae'n gweithredu fel academi Ewrop gyfan gyda thros 3000 o aelodau, gan gynnwys dros 50 o enillwyr Gwobr Nobel, sy'n wyddonwyr ac ysgolheigion blaenllaw ac sy'n cydweithio i hyrwyddo ymchwil, dysgu ac addysg.

Mae'r Academi yn gweithredu drwy rwydwaith o ganolfannau rhanbarthol yn Barcelona, Wroclaw a Bergen, a chaiff pedwaredd canolfan a leolir ym Mhrifysgol Caerdydd ei lansio’n ffurfiol yn ystod y gynhadledd.

Un o uchafbwyntiau'r gynhadledd eleni fydd trafodaeth ar fecanweithiau cyngor gwyddonol, gyda Syr Mark Walport, Prif Gynghorydd Gwyddonol y DU, yr Athro Julie Williams, Prif Gynghorydd Gwyddonol Cymru a Dr Johannes Klumpers, Pennaeth Uned Mecanwaith Cyngor Gwyddonol y Comisiwn Ewropeaidd.

Dywedodd yr Athro Ole Petersen, Cyfarwyddwr Academaidd Canolfan Wybodaeth Caerdydd ac Is-Lywydd Academia Europaea: "Drwy'r Ganolfan Wybodaeth newydd, bydd gan Gaerdydd lais sylweddol a fydd yn darparu cyngor gwyddonol ar sail tystiolaeth i wneuthurwyr polisi Ewropeaidd, gan gyfoethogi proffil y Brifysgol yng Nghymru, gweddill y DU ac ar draws Ewrop."

Mae Cynhadledd Academia Europaea yn rhan o Haf Arloesedd Prifysgol Caerdydd - tymor o arddangos y gorau o waith y Brifysgol i droi rhagoriaeth yn atebion yn y 'byd real'.